Thursday, February 12, 2009
Chiến tranh và sự lãng quên
(Hình: Lạng SÆ¡n sau chiến tranh 1979. Nguá»n).
Tôi nghÄ© tá»i những cuá»c chiến tranh. Và những ngÆ°á»i lÃnh từng tham gia những cuá»c chiến ấy.
Có những cuá»c chiến mà quá»c gia tham dá»± luôn muá»n lãng quên. ThÆ°á»ng thì Äó là những ná»i há» thẹn, những cuá»c chiến thất bại. Các cá»±u chiến binh Mỹ từng tham chiến á» Viá»t Nam khi vá» nÆ°á»c trá» vá» Äã gặp phải sá»± Äón tiếp lạnh lùng từ Äa sá» Äá»ng bà o há». Tháºm chà má»t sá» ngÆ°á»i còn bá» khiêu khÃch bá»i má»t sá» ngÆ°á»i phản chiến cuá»ng nhiá»t bằng những câu há»i nhÆ° "mà y Äã giết bao nhiêu Äứa trẻ rá»i?". Trong khi các cá»±u chiến binh Thế chiến thứ Hai từ châu Ãu trá» vá» Mỹ Äược Äón chà o nhÆ° những ngÆ°á»i anh hùng thì các cá»±u binh Mỹ tại chiến trÆ°á»ng Viá»t Nam gặp phải sá»± nghi ngá», giá» u cợt, nhÆ°ng phá» biến nhất là sá»± thá» Æ¡ của Äá»ng bà o mÃnh khi trá» vá» sau chiến tranh.
Chiến tranh Viá»t Nam là má»t cuá»c chiến nÆ°á»c Mỹ muá»n lãng quên bá»i những sai lầm và ngá» nháºn của nó. Cho dù, trong diá» n vÄn má»i Äây (Äược dá»ch má»t cách có chá»n lá»c trên báo chà trong nÆ°á»c), ông Obama, Tá»ng thá»ng má»i của nÆ°á»c Mỹ Äã nhắc tá»i Khe Sanh, tá»i chiến thắng chá»ng chủ nghÄ©a cá»ng sản nhÆ° Äá» nhắc tá»i những hy sinh của ngÆ°á»i Mỹ trong quá khứ mà há» không muá»n lãng quên.
Còn trong lá»ch sá» Viá»t Nam, chúng ta thÆ°á»ng muá»n quên những cuá»c chiến nà o? Mang trong mình cái mặc cảm của má»t dân tá»c thÆ°á»ng xuyên bá» hÄm dá»a, xâm lược và thôn tÃnh, nhiá»u ngÆ°á»i Viá»t Nam thÆ°á»ng cảm thấy hÆ¡i xấu há» khi nhắc tá»i quá trình bà nh trÆ°á»ng Äất Äai vá» phÆ°Æ¡ng Nam của tá» tiên, chinh phục ChÄm-pa, lấn chiếm Chân Lạp, can thiá»p quân sá»± tại vÆ°Æ¡ng quá»c Chân Lạp trong quá khứ. DÆ°á»i thá»i cá»ng sản, những trang sá» nà y cà ng bá» cá» tình lãng quên, bá»i nó mâu thuẫn vá»i hình ảnh huyá»n thoại Äược tÃch cá»±c xây dá»±ng vá» má»t dân tá»c yêu hòa bình, chá»ng chiến tranh và thÆ°á»ng chá» cầm vÅ© khà khi bá» xâm lược. Trong khi ngÆ°á»i Mỹ vẫn nhắc tá»i Alamo* nhÆ° má»t niá»m tá»± hà o to lá»n, nhắc tá»i những ngÆ°á»i má» Äất, chinh phục miá»n Tây, Äánh Äuá»i ngÆ°á»i bản xứ nhÆ° các tá» tiên Äáng khâm phục, thì ngÆ°á»i Viá»t má»i lần nhắc tá»i tá» tiên má» Äất của mình Äá»u dÆ°á»ng nhÆ° có vẻ thẹn thùng. ChÃnh sá» hiá»n Äại nhắc tá»i những ngÆ°á»i má» nÆ°á»c nhÆ° là những ngÆ°á»i má» nÆ°á»c chá» bằng lưỡi cà y chứ không phải bằng lưỡi gÆ°Æ¡m. Cho dù có má»t vá» tÆ°á»ng Äã viết hai câu thÆ¡ ca ngợi những ngÆ°á»i mang gÆ°Æ¡m Äi má» nÆ°á»c "Từ thuá» mang gÆ°Æ¡m Äi má» nÆ°á»c. Trá»i Nam thÆ°Æ¡ng nhá» Äất ThÄng Long".
Trong thế ká»· 20, Viá»t Nam Äã trải qua Ãt nhất 4 cuá»c chiến tranh có yếu tá» nÆ°á»c ngoà i: Chiến tranh Äông DÆ°Æ¡ng (1946-1954), Chiến tranh Viá»t Nam (1960-1975), Chiến tranh Cambodia (1977-1989) và chiến tranh Viá»t-Trung (1979-1989). Trong khi hai cuá»c chiến tranh ban Äầu thÆ°á»ng Äược nhắc tá»i nhÆ° những trang sá» hà o hùng chá»ng ngoại xâm (mặc dù tÃnh chất chiến tranh Viá»t Nam 1960-1975 có sá»± phức tạp hÆ¡n nhiá»u, và theo tôi vá» bản chất thiên vá» ná»i chiến hÆ¡n là chiến tranh chá»ng ngoại xâm), thì ngÆ°á»i ta Äang cá» tình quên lãng hai cuá»c chiến tranh sau Äó vá»i Cambodia và Trung Quá»c, và nhất là cuá»c chiến vá»i Trung Quá»c.
Sá»± cá» gắng quên lãng cuá»c chiến Cambodia xuất phát từ nhiá»u yếu tá». Thứ nhất, nó gắn vá»i mặc cảm của má»t nÆ°á»c mang quân sang lãnh thá» nÆ°á»c khác. NgÆ°á»i Viá»t chÆ°a bao giá» tá»± hà o vá» những chiến thắng chiến tranh nhÆ° váºy, ká» cả khi những vá» Äược coi là minh quân nhÆ° Lý Thánh Tông cÆ°á»p phá kinh Äô ChÄm hay Lê Thánh Tông thiêu trụi thà nh Äá» Bà n. Thứ hai, cuá»c chiến Äó gắn vá»i rất nhiá»u sai lầm chÃnh trá» của chÃnh quyá»n Viá»t Nam giai Äoạn Äó, vá»i những tá»n thất nặng ná» vá» nhân mạng, chÃnh trá», ngoại giao và kinh tế cho Viá»t Nam. Vì chÃnh thá» hiá»n nay chá» là sá»± tiếp ná»i của chÃnh thá» thá»i chiến tranh Cambodia nên ngÆ°á»i ta tránh nhắc tá»i nó cÅ©ng là tránh nhắc tá»i những sai lầm trong quá khứ, nhất là vá»i chân lý "Äảng và lãnh tụ không bao giá» sai". Thêm nữa, vá»i viá»c Viá»t Nam phải "buông" Cambodia và chÃnh thá» nÆ°á»c nà y trá» thà nh má»t chÃnh thá» dân chủ, Äa Äảng (dẫu còn rất nhiá»u khiếm khuyết) cùng vá»i viá»c ảnh hÆ°á»ng của Viá»t Nam tại nÆ°á»c nà y ngà y cà ng suy yếu cà ng khiến cho chÃnh quyá»n không muá»n nhắc tá»i cuá»c chiến nà y.
NhÆ°ng dẫu chiến tranh Cambodia (Äược gá»i tên chÃnh thức là chiến tranh biên giá»i Tây- Nam và chiến tranh giải phóng nhân dân Campuchia khá»i ách diá»t chủng Pol Pot) có không Ãt những sai lầm, song hà nh vá»i thói kiêu ngạo và những tham vá»ng Äiên rá» của má»t sá» ai Äó thì ngÆ°á»i Viá»t vẫn có thá» tá»± hà o vì Äã có công diá»t trừ má»t trong những ách cai trá» khủng khiếp nhất, dá» dạng nhất trong lá»ch sá», và chặn Äứng tá» diá»t chủng á» nÆ°á»c láng giá»ng nà y- ká» cả khi kết quả Äó không thá»±c sá»± là mục ÄÃch của cuá»c chiến nà y.
Dù sao, vá»i chiến tranh Cambodia, ngà y nay ngÆ°á»i ta không muá»n nhắc nhiá»u tá»i nó nhÆ°ng ngÆ°á»i ta cÅ©ng không dùng má»i biá»n pháp Äá» cấm Äá» cáºp tá»i nó, cÅ©ng không tô vẽ cho nó má»t cái tên khác, hay xóa hẳn nó trong ký ức lá»ch sá» của dân tá»c. Những viá»c nhÆ° thế Äược áp dụng cho má»t cuá»c chiến diá» n ra gần nhÆ° cùng thá»i gian vá»i má»t nÆ°á»c hà ng xóm khác: chiến tranh Viá»t Nam- Trung Quá»c.
Sắp tá»i ngà y ká»· niá»m 30 nÄm cuá»c chiến Viá»t-Trung, má»t cuá»c chiến "nÆ°á»ng mạng" vá»i tá»n hại nhân mạng hai bên lên tá»i hà ng vạn ngÆ°á»i trong vòng má»t tháng ngắn ngủi, nhÆ°ng á» Hà Ná»i hình nhÆ° không có bất cứ hoạt Äá»ng gì (nếu không tÃnh tá»i lá» há»i hoa ÄÄng của ngÆ°á»i Trung Quá»c Äược bế mạc Äúng và o ngà y mà 30 nÄm trÆ°á»c, tiếng pháo Trung Quá»c ná» vang trên bầu trá»i biên giá»i). Trên tất cả báo chà chÃnh thá»ng, má»i sá»± Äá»u im ắng-má»t sá»± im lặng Äáng ngá», khác hẳn vá»i những bà i tÆ°ng bừng ká»· niá»m chiến thắng 30/4 hà ng nÄm. Trừ má»t ngoại lá»: bà i báo "Biên giá»i tháng Hai (2009-1979) của nhà báo Huy Äức ÄÄng trên Sà i Gòn Tiếp Thá» viết vá» cuá»c chiến biên giá»i 1979 và tình hình biên giá»i hiá»n nay. Bà i báo của Huy Äức trên Sà i Gòn Tiếp Thá» Äá» cáºp tá»i hai thá»±c tế Äáng buá»n. Thứ nhất, bà i báo hé lá» vá» khả nÄng má»t sá» vùng Äất của Viá»t Nam bá
» Trung Quá»c chiếm trong thá»i gian chiến tranh giá» Äây trá» thà nh Äất hợp pháp của Trung Quá»c theo hiá»p Äá»nh biên giá»i.
Cụ thá», cao Äiá»m 1509, mà ngÆ°á»i Trung Quá»c gá»i là Äá»nh Lão SÆ¡n, nÆ¡i diá» n ra những tráºn Äánh cá»±c kỳ ác liá»t giữa Viá»t Nam và Trung Quá»c trong những nÄm 80 mà nghe nói có tá»i hà ng ngà n binh sÄ© hai bên thiá»t mạng. Theo tà i liá»u phÃa Trung Quá»c thì phÃa Viá»t Nam Äã tá»n thất rất nặng ná» trong tráºn chiến nhằm chiếm lại Äá»nh cao nà y, nếu tôi nhá» không lầm thì và o nÄm 1984. Cao Äiá»m nà y trÆ°á»c thuá»c Viá»t Nam nhÆ°ng bá» phÃa Trung Quá»c chiếm và tá»i giá» Äã chÃnh thức thuá»c vá» tay há» sau hiá»p Äá»nh biên giá»i. Theo nhà báo Huy Äức, phÃa Trung Quá»c vẫn giữ nguyên pháo Äà i trên cao Äiá»m 1509 "Äá» là m du lá»ch". Không rõ há» là m du lá»ch nhÆ° thế nà o, Äá» khách du lá»ch chiêm ngưỡng chiến công chiếm Äất và giữ Äất của quân giải phóng nhân dân Trung Quá»c chÄng? Hay Äá» khách du lá»ch có thá» từ pháo Äà i chÄ©a á»ng nhóm quan sát thá» xã Hà Giang trong sÆ°Æ¡ng sá»m?
Từ câu chuyá»n vá» cao Äiá»m 1509, có thá» hình dung vá» những cao Äiá»m khác, hay những vùng Äất khác có thá» Äã bá» phÃa Trung Quá»c lấn chiếm và giá» Äây chÃnh thức thà nh Äất Äai của há».
Thá»±c tế thứ hai Äược nhà báo Huy Äức Äá» cáºp là cách Äá»i xá» vá»i những ký ức chiến tranh của chÃnh quyá»n Viá»t Nam. Trong khi á» bên kia biên giá»i, ngÆ°á»i Trung Quá»c vẫn ká»· niá»m cuá»c chiến tranh bằng "Äà i chiến thắng" thì á» Viá»t Nam, những di tÃch còn lại của chiến tranh Äã bá» Äem bán sắt vụn, phá hủy, hay lãng quên. DÆ°á»ng nhÆ° có má»t cá» gắng lãng quên cuá»c chiến tranh khá»c liá»t ấy.
Bản online bà i báo "Biên giá»i tháng Hai" Äã nhanh chóng bá» rút lại, chá» và i giá» sau khi Äược ÄÆ°a lên mạng. Và dÆ°á»ng nhÆ° Äã có má»t cái lá»nh yêu cầu báo chà không nhắc tá»i cuá»c chiến 30 nÄm trÆ°á»c vá»i ngÆ°á»i láng giá»ng núi liá»n núi, sông liá»n sông cho dù cuá»c chiến ấy Äã khiến hà ng vạn chiến sÄ© và nhân dân Viá»t Nam bá» mạng, nhiá»u thá» xã bá» san phẳng hoà n toà n sau khi quân Trung Quá»c rút Äi. Äáng nói hÆ¡n là ná» lá»±c xóa nhòa ký ức chiến tranh nà y trong sá» sách. NgÆ°á»i ta không nhắc tá»i chiến tranh biên giá»i Viá»t-Trung trong sách lá»ch sá» cho há»c sinh nữa còn nếu chẳng may có bắt buá»c phải nhắc Äến nó, há» sẽ tìm cách lấp liếm, giảm thiá»u nó nhÆ° là xung Äá»t biên giá»i giữa những ngÆ°á»i anh em hiá»u nhầm nhau và không có gì là nghiêm trá»ng. Tháºt là má»a mai khi mà trÆ°á»c Äây, lúc cần huy Äá»ng sức quân dân và o cuá»c chiến, há» gá»i Äó là chiến tranh chá»ng xâm lược, chá»ng bá quyá»n, bảo vá» Tá» quá»c...Äá» rá»i 30 nÄm sau, khi tình hình chÃnh trá» thay Äá»i thì tÃnh chất cuá»c chiến cÅ©ng biến Äá»i và máu của bao liá»t sÄ© trá» thà nh cái giá phải trả cho má»t sá»± "hiá»u nhầm" giữa "hai ngÆ°á»i Äá»ng chÃ".
NhÆ°ng ká» cả nhÆ° thế vẫn là quá sức vá»i há». Bá»i há» coi mình là ngÆ°á»i nắm chân lý nên không thá» có cái gì nhÆ° là "hiá»u nhầm" Äược. Má»t ká»ch bản hoà n hảo hÆ¡n là xóa sạch ký ức.
Vá» viá»c nà y, George Orwell Äã viết rất hay trong tiá»u thuyết 1984 của mình. Bắt Äầu tiá»u thuyết 1984, nÆ°á»c Oceania Äang liên minh vá»i nÆ°á»c Eastasia Äá» Äánh nhau vá»i Eurasia. Äến giữa tiá»u thuyết, Oceania chuyá»n sang liên minh vá»i Eurasia Äá» Äánh Eastasia. Và láºp tức, bá» máy tuyên truyá»n của Oceania váºn Äá»ng hết công suất nhằm tái tạo lại lá»ch sá», sá»a Äá»i tên kẻ thù từ Eurasia thà nh Eastasia. Các sách vá», báo chÃ... láºp tức khẳng Äá»nh Eurasia là kẻ thù truyá»n kiếp, còn Eastasia là Äá»ng minh truyá»n Äá»i.
Và ỠViá»t Nam hiá»n nay, thế há» 9x hẳn không Ãt ngÆ°á»i lá» má» không hiá»u, tháºm chà không biết gì vá» má»t cuá»c chiến Viá»t-Trung khá»c liá»t xảy ra 30 nÄm trÆ°á»c. Chẳng có Äiá»u gì là ngạc nhiên khi mà sách vá», báo chÃ...trong và ngoà i nhà trÆ°á»ng lảng tránh nó. NÆ°á»c Trung Quá»c trá» thà nh ngÆ°á»i bạn lá»n. NgÆ°á»i ta tránh không nhắc tá»i hải chiến Hoà ng Sa 1974, chiến tranh biên giá»i 1979, hải chiến TrÆ°á»ng Sa 1988. Cứ nhÆ° thá» hà ng ngà n ngÆ°á»i ngã xuá»ng trong các tráºn chiến nà y chá» là những ngÆ°á»i bá» "tai nạn", và nhắc tá»i các liá»t sÄ© Äó sẽ ảnh hÆ°á»ng tá»i quan há» ngoại giao Viá»t-Trung.
Tháºt là kỳ quặc bá»i lẽ khi VIá»t Nam Äã bình thÆ°á»ng hóa quan há» ngoại giao vá»i Mỹ và ÄÃch thân Tá»ng thá»ng Mỹ Bill Clinton tá»i Viá»t Nam theo lá»i má»i chÃnh thức của Chủ tá»ch nÆ°á»c Viá»t Nam thì Tá»ng Bà thÆ° ÄCS lúc Äó là ông Lê Khả Phiêu cÅ©ng không ngần ngại khi dạy cho nÆ°á»c Mỹ má»t bà i há»c vá» thế nà o là chiến tranh xâm lược trong bà i phát biá»u của mình. Trên các phÆ°Æ¡ng tiá»n thông tin Äại chúng, má»i khi có Äợt ká»· niá»m gì Äó là ngÆ°á»i ta lại không ngần ngại nhắc tá»i chiến tranh chá»ng Mỹ vá»i thái Äá» nhiá»u khi kẻ cả. Vá»i ngÆ°á»i Mỹ, chúng ta "hùng há»n" là thế. Váºy tại sao vì sợ mất lòng ngÆ°á»i Trung Quá»c, chúng ta lại không có cả quyá»n nhắc tá»i các liá»t sÄ© Äã ngã xuá»ng, tá»i những mảnh Äất, những vùng biá»n Äã in máu của bao ngÆ°á»i?
Trên trang BBC Vietnamese có bà i của nhà nghiên cứu TrÆ°Æ¡ng Thái Du vá» tên gá»i cuá»c chiến Viá»t-Trung. Trong bà i viết, TrÆ°Æ¡ng Thái Du nhắc tá»i cuá»n tiá»u thuyết Ma Chiến Hữu của nhà vÄn Mạc Ngôn vá»i những thông Äiá»p "phản chiến" của ông. Tiá»u thuyết Äá» cáºp tá»i những cá»±u binh trong chiến tranh Trung-Viá»t, hầu hết há» Äá»u là những nông dân nghèo thất há»c và không há» có oán thù gì vá»i Viá»t Nam, chá» Äi lÃnh vì nghÄ©a vụ hay Äá» kiếm cÆ¡m. Cuá»n tiá»u thuyết cho ta má»t góc nhìn khác vá» những ngÆ°á»i lÃnh Trung Quá»c, và tôi nghÄ© cÅ©ng Äáng Äá»c. NhÆ°ng má»a mai thay, trong khi Viá»t Nam dá»ch và xuất bản má»t cuá»n tiá»u thuyết của Trung Quá»c vá» chiến tranh 1979, Viá»t Nam lại cấm Äá» cáºp tá»i những cuá»n sách vá» chiến tranh 1979. Lấy và dụ, gần Äây má»t táºp truyá»n ngắn của má»t tác giả bá» thu há»i vì có ba truyá»n ngắn "nhạy cảm" trong Äó có má»t truyá»n ngắn Äá» cáºp tá»i chiến tranh biên giá»i. Nghiêm trá»ng hÆ¡n, nhà xuất bản Äà Nẵng- ÄÆ¡n vá» xuất bản cuá»n sách nà y- bá» Äình chá» hoạt Äá»ng.
Theo blog cavenui, trÃch lá»i của nhà vÄn Trần Thu Trang thì khi Trần Thu Trang xuất bản cuá»n Phải lấy ngÆ°á»i nhÆ° anh "âÄến má»t và i câu trong tiá»u thuyết tình cảm giải trà Phải lấy ngÆ°á»i nhÆ° anh nói Äá»ng Äến ngÆ°á»i Trung Quá»c (Hoa kiá»u) và chiến tranh biên giá»i phÃa Bắc nÄm 1979 cÅ©ng Äược Äá» nghá» lược bá» Äiâ.
Tháºm chÃ- cÅ©ng theo cavenui- thì lá»i nói
của cá» Tá»ng bà thÆ° Lê Duẩn in trong VÄn kiá»n Äảng toà n táºp cÅ©ng bá» "kiá»m duyá»t Äục bá»" khi Äá» cáºp tá»i Trung Quá»c bằng những lá»i lẽ thiếu thân thiá»n theo ngôn ngữ thá»i Äó.
Cụ thá», trong âBà i nói của Ä/c Lê Duẩn tại Há»i nghá» lần thứ 8 Ban Chấp hà nh trung Æ°Æ¡ng Äảngâ có những Äoạn sau (trÃch lại từ blog cavenui).
"âHiá»n nay, Äất nÆ°á»c ta tuy có hòa bình, song phải luôn luôn chuẩn bá» chá»ng chiến tranh xâm lược của bá»n phản Äá»ngâ¦â (tr.308, dòng 3-4 từ trên xuá»ng).
âMặc dầu viá»c chủ nghÄ©a Äế quá»c và ⦠xúc tiến liên minh vá»i nhau Äang gây ra má»t tình hình nguy hiá»m trong ná»n chÃnh trá» thế giá»i, cuá»c Äấu tranh của nhân dân các nÆ°á»c cho hòa bình, Äá»c láºp dân tá»c, dân chủ và chủ nghÄ©a xã há»i vẫn tiến bÆ°á»c vững chắc vá»i thế mạnh, thế thắng ngà y cà ng rõ rá»tâ. (tr.309, dòng 5-10 từ trên xuá»ng). "
Váºy là Äá»c giả Viá»t Nam chá» có thá» Äá»c sách vá» chiến tranh Viá»t-Trung bằng con mắt của ngÆ°á»i Trung Quá»c. Trách gì anh TrÆ°Æ¡ng Thái Du chẳng bất bình vì cảm thấy ngÆ°á»i Viá»t không có những nháºn Äá»nh rá»ng rãi hÆ¡n vá» cuá»c chiến Viá»t-Trung. Há» là m gì có quyá»n phát biá»u vá» cuá»c chiến, viết sách vá» nó (nhÆ° Bảo Ninh viết vá» chiến tranh chá»ng Mỹ trong tiá»u thuyết Ná»i buá»n chiến tranh mà anh Du lấy ra là m và dụ). Chá» và i câu Äá»ng tá»i nó cÅ©ng Äã bá» cắt rá»i. Nói chi tá»i những thảo luáºn là nh mạnh, những nghiên cứu thÃch Äáng, những tÆ°á»ng niá»m nghiêm trang vá» cuá»c chiến nà y.
Trong khi Äó, hÆ¡n má»t ngà n ngôi má» các liá»t sÄ© Äã ngã xuá»ng Äá» bảo vá» biên giá»i á» nghÄ©a trang liá»t sÄ© huyá»n Vá» Xuyên vẫn nằm Äó, nhÆ° lá»i chú thÃch ảnh trên báo Sà i Gòn Tiếp Thá» "NghÄ©a trang liá»t sÄ© Vá» Xuyên những ngà y nà y quạnh quẽ, chá» trÆ¡ trá»i bóng ông Nguyá» n Thanh Loan ngÆ°á»i trông giữ." Äà nh rằng sá»± hy sinh của các anh không vô Ãch, nhÆ°ng vẫn thấy nghiá»t ngã là m sao những cá» gắng của ai Äó cấm không cho tên các anh Äược nhắc Äến, chá» Äá» cho há» không Äắc tá»i vá»i ai Äó. Và cÅ©ng nghiá»t ngã thay khi má»t dân tá»c khi phải cá» quên Äi má»t cuá»c chiến tranh trong Äó há» Äã chiến Äấu kiên cÆ°á»ng Äá» giữ toà n vẹn Äất Äai và Äã gây thiá»t hại nặng ná» cho kẻ Äá»ch mạnh hÆ¡n mình nhiá»u lần. Má»t cuá»c chiến không Äáng và không nên bá» lãng quên dù ai Äó Äang tìm má»i cách Äá» nó bá» lãng quên. Cá» tình lãng quên nó là có tá»i vá»i Äất nÆ°á»c, vá»i những ngÆ°á»i Äã mất và thân nhân của há».
*Cứ Äiá»m tại Texas trong cuá»c chiến bắt Äầu bá»i viá»c Texas ly khai khá»i Mexico và (sau Äó) xin sát nháºp và o Mỹ, má» ÄÆ°á»ng cho chiến tranh Mỹ- Mexico. Kết quả là Mỹ sát nháºp thêm rất nhiá»u Äất Äai trÆ°á»c Äó thuá»c Mexico.
web counter
Subscribe to:
Post Comments (Atom)
No comments:
Post a Comment