Vì Talawas bá» chặn á» Viá»t Nam nên tá» ÄÄng lại 1 sá» bà i trên Äó quanh vụ viá»c Phan Huyá»n ThÆ° và poster thÆ¡ Thanh Tâm Tuyá»n và má»t sá» thứ liên quan:
12.3.2007
Hoà ng Ngá»c-Tuấn
Và i suy nghÄ© vá» âcây thÆ¡â Thanh Tâm Tuyá»n trên sân VÄn Miếu
Äá»c bà i "Những cây thÆ¡ á» sân thÆ¡ trẻ, VÄn Miếu, Ngà y ThÆ¡ Viá»t Nam lần thứ V" (talawas.org, 5.3.2007), óc tò mò của tôi Äược khêu gợi bá»i những lá»i giá»i thiá»u của talawas:
NÄm nay, ý tÆ°á»ng "cây thÆ¡" Äược phát triá»n hoà nh tráng và hoà n chá»nh, tạo thà nh má»t cảnh tượng thu hút Äông Äảo ngÆ°á»i Äến dá»± Ngà y ThÆ¡ Viá»t Nam lần V [...]. Khá nhiá»u bất ngá» á» vẻ "Ãt chÃnh thá»ng" của những gÆ°Æ¡ng mặt Äược chá»n (trong Äó có cả Thanh Tâm Tuyá»n, nhà thÆ¡ Sà i Gòn trÆ°á»c 1975, ngÆ°á»i không thá» nà o lá»t và o các tuyá»n táºp thÆ¡ Viá»t Nam trong nÆ°á»c, ngay cả tuyá»n má»i nhất vừa công bá» trong Äêm ThÆ¡ Nguyên tiêu là tuyá»n 100 bà i thÆ¡ hay nhất thế ká»· XX do Trung tâm VÄn hoá Doanh nhân chủ trÆ°Æ¡ng, NXB Giáo dục ấn hà nh), hay trong lá»i lẽ của ngÆ°á»i viết giá»i thiá»u.
Tôi bấm và o âCây thÆ¡â Thanh Tâm Tuyá»n, Äá»c, và phát hiá»n má»t và i Äiá»u mà tôi nghÄ© tôi cần phải nêu ra Äây Äá» má»i ngÆ°á»i cùng xem xét và suy gẫm.
*
âCây thÆ¡â Thanh Tâm Tuyá»n do Phan Huyá»n ThÆ° viết, và cô Äã ký tên Äến 2 lần trên bà i viết (1 lần á» Äầu bà i, 1 lần á» cuá»i bà i). DÆ°á»i cái nhan Äá» THANH TÃM TUYá»N â âTa hai mÆ°Æ¡i tuá»i nhÆ° nhân loạiâ, trÆ°á»c hết là má»t và i Äoạn vÄn ngắn giá»i thiá»u tiá»u sá» của Thanh Tâm Tuyá»n:
Sinh ngà y 13.3.1936 tại Vinh, ngay từ 16 tuá»i, Thanh Tâm Tuyá»n Äã Äi dạy há»c tại Hà Äông và viết truyá»n ÄÄng trên báo Thanh Niên tại Hà Ná»i.
18 tuá»i, ông Äã hoạt Äá»ng trong Tá»ng Há»i Sinh Viên Hà Ná»i, chủ trÆ°Æ¡ng nguyá»t san Lá»a Viá»t, rá»i và o Nam. Tại Sà i Gòn, ông là m cho các báo Dân Chủ, NgÆ°á»i Viá»t và tham gia trong ban biên táºp tạp chà Sáng Tạo.
26 tuá»i, ông bá» Äá»ng viên và o quân lá»±c Viá»t Nam Cá»ng Hòa vá»i công tác huấn luyá»n vÄn hóa. Sau 1975 Thanh Tâm Tuyá»n sang Äá»nh cÆ° tại Hoa Kỳ.
Tôi phát hiá»n ngay rằng Phan Huyá»n ThÆ° Äã lược thuáºt thông tin từ bà i "Dòng thÆ¡ vÄn Thanh Tâm Tuyá»n" do Äặng Tiến viết ngà y 1 tháng 4 nÄm 2006. Cô lược thuáºt tiá»u sá» Thanh Tâm Tuyá»n cho ngắn gá»n thì cÅ©ng Äược, nhÆ°ng tôi không khá»i nhÃu mà y khi thấy cô Äã cắt bá» 7 nÄm Thanh Tâm Tuyá»n bá» bắt Äi há»c táºp cải tạo (1975-1982), và xoá mất khoảng thá»i gian hÆ¡n 15 nÄm Thanh Tâm Tuyá»n còn á» Viá»t Nam, từ 1975 Äến Äầu tháºp niên 90, trÆ°á»c khi nhà thÆ¡ sang Äá»nh cÆ° tại Mỹ.
Äặng Tiến Äã giá»i thiá»u tiá»u sá» của Thanh Tâm Tuyá»n nhÆ° thế nà y:
Thanh Tâm Tuyá»n tên tháºt là DzÆ° vÄn Tâm, sinh ngà y 13 (có nÆ¡i ghi 15) tháng 3 nÄm 1936, tại Vinh, Nghá» An. Há»c hết trung há»c tại Hà Ná»i. Trong bà i âThÆ¡ mừng nÄm tuá»iâ, là m nÄm Nhâm Tý 1972, ông Äã ká» chi tiết tiá»u sá». Từ 1952, ông Äã Äi dạy há»c, trÆ°á»ng Minh Tân, Hà Äông và có truyá»n ÄÄng báo Thanh Niên, Hà Ná»i.
1954 và o Nam, hoạt Äá»ng trong Tá»ng há»i Sinh viên Hà Ná»i di cÆ°, cùng vá»i những ngÆ°á»i sẽ trá» thà nh bạn vÄn nghá» vá» sau: Doãn Quá»c Sỹ, Nguyá»
n Sỹ Tế, Trần Thanh Hiá»p, cùng chủ trÆ°Æ¡ng nguyá»t san Lá»a Viá»t. Tại Sà i Gòn, 1955, ông viết cho các tuần báo Hoà Bình, Dân Chủ, NgÆ°á»i Viá»t và ná»i tiếng từ những tác phẩm Äầu tay, táºp thÆ¡ Tôi không còn cô Äá»c, 1956, và truyá»n Bếp lá»a, 1957. Thá»i Äiá»m nà y, ông tÃch cá»±c tham gia biên táºp báo Sáng Tạo (1956-1959) do Mai Thảo Äứng tên, và ông thÆ°á»ng Äược xếp và o ânhómâ Sáng Tạo, có ảnh hÆ°á»ng lá»n trên vÄn há»c miá»n Nam suá»t má»t tháºp niên. Ngoà i nháºt báo Tiá»n Tuyến của quân Äá»i, ông viêt thÆ°á»ng xuyên cho nhiá»u tạp chà vÄn há»c, nhÆ° VÄn, Bách Khoa, Vấn Äá».
1962, bá» Äá»ng viên và o TrÆ°á»ng SÄ© quan Thủ Äức, Äược giải ngÅ©, rá»i tái ngÅ© trong Quân lá»±c Viá»t Nam Cá»ng hoà , phụ trách chủ yếu viá»c huấn luyá»n vÄn hoá, và là m báo quân Äá»i, âtám nÄm quân ngÅ© chÆ°a ná» má»t phát súng vá»i Äá»châ (1972), cấp bá»±c cuá»i cùng là Äại uý. Sau 1975, bá» bắt Äi há»c táºp, trong 7 nÄm, tại nhiá»u trại cải tạo từ miá»n Nam ra miá»n Bắc. Cuá»i cùng sang Äá»nh cÆ° tại Hoa Kỳ từ Äầu tháºp niên 1990. Ãng qua Äá»i vì ung thÆ° phá»i, tại nÆ¡i cÆ° ngụ.
*
Sau phần giá»i thiá»u tiá»u sá» của Thanh Tâm Tuyá»n, Phan Huyá»n ThÆ° bắt Äầu ÄÆ°a ra những câu nháºn Äá»nh của cô vá» nhà thÆ¡. Tuy nhiên, tất cả những câu nháºn Äá»nh ấy hầu nhÆ° hoà n toà n giá»ng từng chữ vá»i những câu nháºn Äá»nh của Äặng Tiến. Tôi xin xếp song song từng Äoạn vÄn Äá» Äá»c giả tiá»n Äá»i chiếu:
Äặng Tiến:
Thanh Tâm Tuyá»n là má»t tác gia chÃnh yếu Äã là m má»i ná»n vÄn há»c miá»n Nam, trÆ°á»c 1975, và góp phần tạo nên má»t khúc quà nh cho vÄn há»c Viá»t Nam nói chung trong ná»a sau thế ká»· 20. Ãng Äã là m má»i câu thÆ¡, bà i thÆ¡, ý thÆ¡ và quan niá»m thi ca Viá»t Nam. Ãng cÅ©ng là m má»i câu vÄn xuôi, cách ká» chuyá»n bắt Äầu từ truyá»n Bếp lá»a.
Phan Huyá»n ThÆ°:
Từ những nÄm 20-30 tuá»i, ông Äã là má»t tác gia là m má»i ná»n vÄn há»c miá»n Nam trÆ°á»c 1975, và các tác phẩm của ông Äã tạo nên má»t lá»i rẽ cho vÄn há»c Viá»t Nam nói chung trong ná»a sau thế ká»· XX, bằng cách là m má»i câu thÆ¡, bà i thÆ¡, ý thÆ¡ và quan niá»m thi ca Viá»t Nam.
(Phan Huyá»n ThÆ° chép nguyên vÄn, nhÆ°ng bá» bá»t viá»c là m má»i vÄn xuôi của Thanh Tâm Tuyá»n.)
*
Äặng Tiến:
Ãng du nháºp nghá» thuáºt phÆ°Æ¡ng Tây bằng cách Äá»c trá»±c tiếp, không kinh qua trÆ°á»ng há»c Pháp thuá»c nhÆ° các nhà vÄn nhà thÆ¡ lúc trÆ°á»c. Ảnh hÆ°á»ng phÆ°Æ¡ng Tây do Äó có tÃnh cách trá»±c tiếp, tá»± do và sáng tạo. Ngược lại, ông có khả nÄng thiết láºp quan há» hữu cÆ¡ và máºt thiết giữa các bá» môn vÄn há»c và nghá» thuáºt: ThÆ¡, VÄn, Nhạc, Hoạ, nhÆ° á» các nÆ°á»c phÆ°Æ¡ng Tây.
Phan Huyá»n ThÆ°:
Thanh Tâm Tuyá»n du nháºp nghá» thuáºt phÆ°Æ¡ng Tây bằng cách Äá»c trá»±c tiếp, không kinh qua trÆ°á»ng há»c Pháp thuá»c nhÆ° các nhà vÄn nhà thÆ¡ lúc trÆ°á»c. Ảnh hÆ°á»ng Äó có tÃnh cách trá»±c tiếp, tá»± do và sáng tạo, thiết láºp quan há» hữu cÆ¡ và máºt thiết giữa các bá» môn vÄn há»c và nghá» thuáºt: ThÆ¡, VÄn, Nhạc, Hoạ, nhÆ° á» các nÆ°á»c phÆ°Æ¡ng Tây.
(Phan Huyá»n ThÆ° chép nguyên vÄn.)
*
Äặng Tiến:
Vá» ná»i dung chÃnh yếu, chất liá»u trong thÆ¡ vÄn Thanh Tâm Tuyá»n là ý thức thất bại. Thất bại của con ngÆ°á»i trÆ°á»c Äá»nh má»nh nói chung, cụ thá» là sá»± bất lá»±c của giai cấp trà thức tiá»u tÆ° sản Viá»t Nam trÆ°á»c thá»i cuá»c. Viết vÄn, là m thÆ¡, là m nghá» thuáºt nói chung, là cá» gắng vượt qua sá»± thất bại Äó, biến nó thà nh nghá» thuáºt. Thanh Tâm Tuyá»n là ngÆ°á»i sâu sắc, uyên bác, tà i hoa, nghiêm túc, tÆ° cách và tiết tháo.
Trong bà i "Nhà thÆ¡ Thanh Tâm Tuyá»n qua Äá»i", Äặng Tiến cÅ©ng Äã viết:
Ãng là má»t gÆ°Æ¡ng mẫu của trà thức giữa má»t thá»i Äại nghiá»t ngã, Äầy những biến Äá»ng tà n nhẫn.
Phan Huyá»n ThÆ°:
Chất liá»u trong thÆ¡ vÄn Thanh Tâm Tuyá»n là ý thức thất bại. Thất bại của con ngÆ°á»i trÆ°á»c Äá»nh má»nh nói chung, cụ thá» là sá»± bất lá»±c của giai cấp trà thức tiá»u tÆ° sản Viá»t Nam trÆ°á»c thá»i cuá»c. Viết vÄn, là m thÆ¡, là m nghá» thuáºt nói chung, là cá» gắng vượt qua sá»± thất bại Äó, biến nó thà nh nghá» thuáºt. Thanh Tâm Tuyá»n có sá»± sâu sắc, tà i hoa và nghiêm túc của trà thức - nhất là trà thức trẻ - giữa má»t thá»i Äại nghiá»t ngã, Äầy những biến Äá»ng tà n nhẫn.
(Phan Huyá»n ThÆ° chép nguyên vÄn, nhÆ°ng xoá Äi sá»± uyên bác, tÆ° cách và tiết tháo của Thanh Tâm Tuyá»n.)
*
Sau Äó, Äá» kết luáºn bà i giá»i thiá»u Thanh Tâm Tuyá»n, Phan Huyá»n ThÆ° viết:
Từ khi sang Mỹ, ông không là m thÆ¡ nữa. Ãng là m Äúng nhÆ° má»t câu ông nói nÄm 1975: tôi là ngÆ°á»i là m thÆ¡ Viá»t Nam, tôi á» vá»i xứ sá» của tôi.
Tiếc thay, câu nà y lại là câu của Bùi Bảo Trúc. Trong bà i tÆ°á»ng niá»m Thanh Tâm Tuyá»n, Bùi Bảo Trúc viết:
Từ khi sang Mỹ, ông không là m thÆ¡ nữa. Ãng là m Äúng nhÆ° má»t câu ông nói nÄm 1975: tôi là ngÆ°á»i là m thÆ¡ Viá»t Nam, tôi á» vá»i xứ sá» của tôi.
Ãng á» lại, trải qua nhiá»u nÄm tù, bá» bắt giam nhiá»u lần. Khi không còn á» Äược vá»i cái xứ sỠấy, ông không viết nữa.
Sá»± từ bá» thÆ¡ của ông rất là thi sÄ©, cÅ©ng há»t nhÆ° khi ông Äến vá»i thÆ¡ lần Äầu...
...Xin trao thi sĩ vòng hoa tặng
Chúng ta Äã thắng giữa cuá»c Äá»i...
Tôi không biết Bùi Bảo Trúc dá»±a trên tà i liá»u nà o Äá» ghi lại câu nói nà y của Thanh Tâm Tuyá»n. Tôi thắc mắc liá»u có tháºt rằng Thanh Tâm Tuyá»n Äã nói riêng vá»i Bùi Bảo Trúc Äiá»u ấy trong những ngà y Sà i Gòn sắp thất thủ và nhiá»u ngÆ°á»i Äang bÄn khoÄn vá»i câu há»i âcó nên bá» xứ sá» ra Äi hay không?â.Thế nhÆ°ng, trong cuá»n Những ngà y cuá»i cùng của Viá»t Nam Cá»ng Hoà (Montréal: Tủ sách Nghiên Cứu Sá» Äá»a, 1979), Nguyá»
n Khắc Ngữ có ghi rằng Bùi Bảo Trúc, vá»i chức vụ TrÆ°á»ng CÆ¡ Quan Thông Tin Quá»c Ngoại, Äã Äi công tác á» nÆ°á»c ngoà i trÆ°á»c khi bá» Äá»i Bắc Viá»t bắt Äầu tấn công và o miá»n Nam. Và trong những ngà y Sà i Gòn sắp thất thủ, Bùi Bảo Trúc Äã chạy sang Canada, chứ không há» trá» lại Viá»t Nam!
CÅ©ng có thá» Thanh Tâm Tuyá»n Äã nói câu nà y vá»i má»t ngÆ°á»i khác, và Bùi Bảo Trúc Äược nghe ká» lại. Tuy nhiên, cái sai lầm của Bùi Bảo Trúc là ỠchỠông dám khẳng Äá»nh rằng từ khi sang Mỹ, Thanh Tâm Tuyá»n âkhông là m thÆ¡ nữaâ. Có lẽ ông không tháºt sá»± lÆ°u tâm Äến thÆ¡, không tìm Äá»c, nên không há» biết rằng Thanh Tâm Tuyá»n từ khi sang Mỹ vẫn là m thÆ¡. Có thá» Ãt hÆ¡n trÆ°á»c, nhÆ°ng vẫn là m. Trong mÆ°á»i mấy nÄm qua, thá»nh thoảng tôi lại Äá»c Äược má»t bà i thÆ¡ má»i của Thanh Tâm Tuyá»n trên những tạp chà vÄn há»c Viá»t Nam xuất bản á» Mỹ. Tôi vừa trao Äá»i vá»i Nguyá»
n HÆ°ng Quá»c vá» Äiá»u nà y, thì anh nói rằng anh cÅ©ng Äã Äá»c Äược má»t sá» thÆ¡ Thanh Tâm Tuyá»n viết á» Mỹ. Chúng t
ôi vừa ÄÄng lại và i bà i trên trang Tiá»n Vá», má»i Äá»c giả và o xem.
Tôi Äoán có lẽ Bùi Bảo Trúc chá» muá»n lãng mạn hoá hình ảnh Thanh Tâm Tuyá»n khi nhà thÆ¡ vừa qua Äá»i. Thế nhÆ°ng, khi câu vÄn sai sá»± tháºt của Bùi Bảo Trúc Äược ânhặtâ và o Äá» là m câu kết luáºn cho bà i giá»i thiá»u Thanh Tâm Tuyá»n trong Ngà y ThÆ¡ Viá»t Nam á» VÄn Miếu (03.03.2007), thì khán giả có thá» Äá»c ra má»t ý nghÄ©a khác, rất phù hợp vá»i chiến dá»ch kiá»u váºn âkhúc ruá»t ngà n dặmâ!
*
á» Äây, tôi không muá»n ÄÆ°a ra bất cứ lá»i phán xét nà o vá» công viá»c ấy của Phan Huyá»n ThÆ°. Tôi chá» ghi lại má»t loạt câu há»i lan man nẩy sinh trong óc tôi:
Tại sao Phan Huyá»n ThÆ° không tá»± viết ra những suy nghÄ© của mình vá» Thanh Tâm Tuyá»n, ngÆ°á»i Äã âảnh hÆ°á»ngâ Äến cô, Äã âdắt dẫnâ cô âÄến vá»i vÄn chÆ°Æ¡ngâ (nhÆ° cô Äã phát biá»u trÆ°á»c báo chÃ)? Suy nghÄ© của cô, dù có thiếu sâu sắc Äi nữa, vẫn Äáng quý, vì Äó là tấm lòng chân thà nh của cô Äá»i vá»i nhà thÆ¡ quá cá», phải thế không? Nếu cô không Äủ tá»± tin Äá» ÄÆ°a ra lá»i nháºn Äá»nh của mình vá» Thanh Tâm Tuyá»n, thì cô có thá» trÃch lại lá»i của ngÆ°á»i khác (dù sá» lượng vÄn trÃch chiếm gần nhÆ° toà n bà i!), nhÆ°ng Äã là m thế, tại sao cô lại không ghi xuất xứ? Có phải cô không muá»n, hay không dám, công khai ghi tên các nhà vÄn Äặng Tiến và Bùi Bảo Trúc và o cây thÆ¡? Nếu cô ghi âtrÃch Äặng Tiến và Bùi Bảo Trúcâ, thì cô có bá» ai khiá»n trách không? Có ai cấm cô ghi ra nhÆ° thế không? Có phải nhà nÆ°á»c cho phép nhắc Äến tên những nhà vÄn, nhà thÆ¡ âViá»t kiá»uâ Äã chết, và nghiêm cấm viá»c nhắc Äến tên những nhà thÆ¡, nhà vÄn âViá»t kiá»uâ còn Äang sá»ng á» nÆ°á»c ngoà i? Có phải cô Äem Thanh Tâm Tuyá»n ra là m âcây thÆ¡â là Äá» Äược tiếng Äá»c Äáo? Hay cô dùng Thanh Tâm Tuyá»n nhÆ° má»t chút son phấn Äá» tô Äiá»m cho chÃnh sách âcá»i má»â và chiến dá»ch kiá»u váºn của chÃnh quyá»n? Tại sao cô phải cắt bá» những nÄm tháng tù Äà y trong tiá»u sá» của nhà thÆ¡? Cô không dám hay không muá»n công nháºn sá»± uyên bác, tÆ° cách và tiết tháo của nhà thÆ¡? Nếu cô giữ nguyên những Äiá»u Äó trong bà i giá»i thiá»u thì cô có bá» phiá»n hà gì không, hay có ai cảm thấy khó chá»u không? Cô tá»± ý là m thế, hay có ngÆ°á»i Äã bảo cô phải là m thế?
âCây thÆ¡ Thanh Tâm Tuyá»nâ có ý nghÄ©a gì, khi tiá»u sá» của nhà thÆ¡ bá» cắt xén, bóp méo? Khi những phẩm tÃnh Äẹp Äẽ của nhà thÆ¡ bá» gá»t bá»? Khi ngÆ°á»i Äứng ra giá»i thiá»u nhà thÆ¡ lại không nói từ ý nghÄ© của chÃnh mình, mà ânhặtâ những câu nói từ những ngÆ°á»i mà chÃnh mình không muá»n hay không dám công khai thừa nháºn? Khi nhà thÆ¡ bá» sá» dụng nhÆ° son phấn Äá» trang Äiá»m tạm bợ cho má»t ÄÆ°á»ng lá»i chÃnh trá» mà suá»t Äá»i nhà thÆ¡ Äã không há» thoả hiá»p?
Và , cuá»i cùng, Äiá»u nà y có ý nghÄ©a gì: nhà thÆ¡ Thanh Tâm Tuyá»n â má»t tác gia là m má»i ná»n vÄn há»c miá»n Nam trÆ°á»c 1975, và các tác phẩm của ông Äã tạo nên má»t lá»i rẽ cho vÄn há»c Viá»t Nam nói chung trong ná»a sau thế ká»· XX, bằng cách là m má»i câu thÆ¡, bà i thÆ¡, ý thÆ¡ và quan niá»m thi ca Viá»t Nam â khi từ trần, cách Äây gần Äúng má»t nÄm (22.03.2006), Äã không há» Äược bất cứ ai và bất cứ má»t tá» báo nà o á» Viá»t Nam nhắc Äến, nay lại Äược/bá» Äem ra giá»i thiá»u trên má»t tấm poster ngoà i sân VÄn Miếu, qua và i hà ng chữ vay mượn theo lá»i chắp vá và cắt xén nhÆ° thế, chá» trong má»t ngà y thôi, rá»i bá» gỡ xuá»ng, vất Äi...?
11.03.2007
Bà i xin lá»i của Phan Huyá»n ThÆ°
13.3.2007
Phan Huyá»n ThÆ°
Lá»i xin lá»i
Hà Ná»i, ngà y 12-3-2007
ThÆ°a anh Äặng Tiến,
Thưa ông Bùi Bảo Trúc,
ThÆ°a anh Hoà ng Ngá»c-Tuấn,
ThÆ°a các anh chá» trong ban biên táºp talawas,
ThÆ°a các bạn yêu thÆ¡ và những ngÆ°á»i kÃnh trá»ng nhà thÆ¡ Thanh Tâm Tuyá»n,
Tôi là Phan Huyá»n ThÆ°,
Tôi xin phép Äược nhá» các anh chá» trong ban biên táºp talawas cho tôi chÃnh thức gá»i lá»i xin lá»i Äến anh Äặng Tiến, ông Bùi Bảo Trúc và tất cả những Äá»c giả yêu thÆ¡ và kÃnh trá»ng nhà thÆ¡ Thanh Tâm Tuyá»n. Tất cả những chi tiết mà anh Hoà ng Ngá»c-Tuấn phát hiá»n ra (tôi tin rằng không chá» riêng anh Hoà ng Ngá»c-Tuấn mà tất cả những ai Äã từng yêu mến và kÃnh trá»ng tà i nÄng của nhà thÆ¡ Thanh Tâm Tuyá»n cÅ©ng sẽ nháºn ra những Äiá»u tÆ°Æ¡ng tá»±) khi anh Äá»c ná»i dung hai tấm poster của tôi giá»i thiá»u vá» tuá»i trẻ của nhà thÆ¡ Thanh Tâm Tuyá»n trong Ngà y ThÆ¡ Viá»t Nam lần thứ V tại Sân Nhà Thái há»c - VÄn Miếu - Quá»c Tá» Giám vừa qua Äá»u rất chÃnh xác. Tháºm chÃ, chÃnh xác từng câu từng chữ, nhÆ° quà vá» Äã thấy.
Viá»c là m của tôi tháºt Äáng xấu há», qua Äó quà vá» có thá» thấy rằng nó Äã là m tá»n hại Äến tÆ° cách Äạo Äức của má»t nhà thÆ¡ (lẽ ra phải tá»± biết cách bảo vá» hình ảnh của mình trÆ°á»c Äám Äông) nhÆ° tôi.
Tôi xấu há» vì mình Äã không Äủ bản lÄ©nh cÅ©ng nhÆ° hiá»u biết tháºt sá»± Äá» Äánh giá vá» má»t nhà thÆ¡ mình vá»n ngưỡng má».
Tôi xin gá»i lá»i xin lá»i chân thà nh nhất Äến nhà phê bình Äặng Tiến, ngÆ°á»i Äã giúp tôi có thêm rất nhiá»u thông tin và hiá»u biết vá» Thanh Tâm Tuyá»n, cÅ©ng nhÆ° cảm Æ¡n ông Bùi Bảo Trúc, nhá» có những thông tin của ông mà tôi biết thêm vá» tiá»u sá», cuá»c Äá»i của Thanh Tâm Tuyá»n, má»t nhà thÆ¡ sá»ng cách xa tôi hÆ¡n ná»a thế k
á»· và không chá» hà ng ngà n cây sá» Äá»a lýâ¦
Trong thâm tâm tôi, tôi muá»n hiá»u biết nhiá»u hÆ¡n nữa, và có nhiá»u cÆ¡ há»i hÆ¡n nữa Äá» giá»i thiá»u vá» nhà thÆ¡ Thanh Tâm Tuyá»n vá»i những Äá»c giả yêu thÆ¡ mà chÆ°a có dá»p hiá»u biết vá» Thanh Tâm Tuyá»n. CÅ©ng chÃnh vì váºy, tôi thấy những nháºn xét của anh Hoà ng Ngá»c-Tuấn vá» tôi trong viá»c chá»n lá»±a Thanh Tâm Tuyá»n và tìm chá» cho sá»± xuất hiá»n của ông trong Ngà y ThÆ¡ Viá»t Nam vừa qua là xác Äáng, và tôi xin chân thà nh nháºn lấy những Äiá»u há» thẹn ấy vá» mình.
ThÆ°a nhà thÆ¡ Thanh Tâm Tuyá»n, nếu có thá», mong anh linh của ông hãy má»m cÆ°á»i và gáºt Äầu tha thứ cho kẻ háºu sinh của ông vá» những Äiá»u kẻ háºu sinh ấy rất khó có thá» giải thÃch âtại saoâ trong hoà n cảnh riêng của mình.
Xin cảm Æ¡n ban biên táºp talawas Äã là m cầu ná»i cho tôi Äến vá»i những ai quan tâm Äến Thanh Tâm Tuyá»n và sá»± phát triá»n của thi ca Viá»t Nam.
Trân trá»ng,
Phan Huyá»n ThÆ°
© 2007 talawas
Phạm Xuân Nguyên âphêâ lại Hoà ng Ngá»c Tuấn
Phạm Xuân Nguyên
Má»t ÄÃnh chÃnh cho Hoà ng Ngá»c-Tuấn
Viá»c Hoà ng Ngá»c-Tuấn chá» ra lá»i của Phan Huyá»n ThÆ° trong vụ âposter thÆ¡â Thanh Tâm Tuyá»n á» sân VÄn Miếu, là cần thiết.
Viá»c Phan Huyá»n ThÆ° xin lá»i, là cần thiết.
Và cÅ©ng là cần thiết, viá»c ÄÃnh chÃnh cho Hoà ng Ngá»c-Tuấn má»t lá»i trong bà i viết Äó của anh.
Cái lá»i Äó á» cuá»i bà i, khi anh viết: âNhà thÆ¡ Thanh Tâm Tuyá»n... khi từ trần, cách Äây gần Äúng má»t nÄm (22.03.2006), Äã không há» Äược bất cứ ai và bất cứ má»t tá» báo nà o á» Viá»t Nam nhắc Äến...â.
Xin thÆ°a, Tạp chà ThÆ¡ của Há»i Nhà vÄn Viá»t Nam, sá» 3/2006, từ trang 76 Äến trang 80 Äã ÄÄng 4 bà i thÆ¡ của Thanh Tâm Tuyá»n: âTình cá»â, âLiên những bà i thÆ¡ tình thá»i chia cáchâ (Äoạn I và IV), âÄá»nh non xaâ và âPhục sinhâ, kèm theo bà i giá»i thiá»u ngắn nhÆ° sau:
NHà THÆ THANH TÃM TUYá»N
Nhà thÆ¡ Thanh Tâm Tuyá»n tên thá»±c là DzÆ° VÄn Tâm, sinh ngà y 13.3.1936 tại thà nh phá» Vinh, Nghá» An. Ãng bÆ°á»c và o vÄn há»c rất sá»m. NÄm 1952, trên tuần báo Thanh Niên, xuất bản á» Hà Ná»i, Äã in những sáng tác Äầu tay của Thanh Tâm Tuyá»n.
Vá»i tiá»u luáºn âNá»i buá»n trong thÆ¡ hôm nayâ (1955) và sau Äó là hai táºp thÆ¡ Tôi không còn cô Äá»cLiên Äêm mặt trá»i tìm thấy (1964) - cùng những hoạt Äá»ng tÃch cá»±c á» nguyá»t san Sáng Tạo, Thanh Tâm Tuyá»n Äã có những Äóng góp rất Äáng ghi nháºn trong tiến trình thay Äá»i, hiá»n Äại hóa thÆ¡ Viá»t Nam.
Nhà nghiên cứu vÄn há»c Äặng Tiến Äã viết: âThanh Tâm Tuyá»n phá vỡ cái vá» ngữ âm của câu, hay bà i thÆ¡: loại trừ vần, không theo nhá»p của ngôn ngữ, xáo trá»n thanh Äiá»u bằng trắc; muá»n nhÆ° thế, ông phải sắp xếp lại ý tÆ°á»ng, hình ảnh, Äá» là m má»i ngôn ngữ... Thanh Tâm Tuyá»n tháo gỡ guá»ng máy ngôn ngữ ra từng bá» pháºn rá»i lắp ghép lại thà nh những chức nÄng má»i, trong vÄn bản má»i.
ThÆ¡ Thanh Tâm Tuyá»n, tá»± nó, là má»t thế giá»i, và Äá»ng thá»i má»t không gian nhìn ra thế giá»iâ. Chắc chắn sẽ còn nhiá»u Äiá»u cần Äược trao Äá»i, tÆ°á»ng giải, song thÆ¡ Thanh Tâm Tuyá»n cùng những quan niá»m vá» thÆ¡ của ông giữa cuá»i những nÄm nÄm mÆ°Æ¡i và Äầu những nÄm sáu mÆ°Æ¡i thế ká»· trÆ°á»c là má»t hiá»n tượng tạo Äược nhiá»u quan tâm, là má»t bÆ°á»c ngoặt Äáng trá»ng. ThÆ¡ Thanh Tâm Tuyá»n có sức ám ảnh và không dá»
cắt nghÄ©a Äược hết.
Là má»t tà i nÄng khá Äa dạng, ngoà i thÆ¡, là Äiá»u tâm huyết nhất, Thanh Tâm Tuyá»n còn cho xuất bản nhiá»u tác phẩm vÄn xuôi mang theo má»t cá tÃnh sáng tạo Äá»c Äáo: Bếp lá»a (truyá»n, 1957); Khuôn mặtBa chá» em (ká»ch, 1965); Cát lầy (tiá»u thuyết, 1966), Dá»c ÄÆ°á»ng (truyá»n 1966); Mù khÆ¡iTiếng Äá»ng (tiá»u thuyết, 1970), Tạp ghi (phiếm luáºn, 1970)... VÄn xuôi Thanh Tâm Tuyá»n cÅ©ng mang Äáºm chất thÆ¡ vá»i má»t phong cách không dá»
trá»n lẫn.
Nhà thÆ¡ Thanh Tâm Tuyá»n vừa qua Äá»i ngà y 22/3/2006.
Äá» tÆ°á»ng nhá» má»t tà i nÄng có nhiá»u tâm huyết Äóng góp cho quá trình hiá»n Äại hóa thÆ¡, chúng tôi xin trân trá»ng giá»i thiá»u lại má»t sá» sáng tác tiêu biá»u của nhà thÆ¡ Thanh Tâm Tuyá»n.
TẠP CHà THÆ
Tạp chà ThÆ¡ của Há»i Nhà vÄn Viá»t Nam ra mắt Äầu nÄm 2006 (tiá»n thân là tá» báo ThÆ¡, phụ trÆ°Æ¡ng của báo VÄn Nghá») do nhà thÆ¡ Hữu Thá»nh là m Tá»ng biên táºp, ra hà ng tháng. Nhà thÆ¡ Thanh Tâm Tuyá»n mất cuá»i tháng 3/2006. Sá» 3/2006 Tạp chà ThÆ¡ phát hà nh và o tháng 4 Äã có ngay trang dà nh cho Thanh Tâm Tuyá»n. Tên của nhà thÆ¡ Äược ÄÆ°a ra ngoà i trang bìa cùng các tác giả khác. (Xem ảnh bìa và trang thÆ¡ kèm theo). Äiá»u Äáng chú ý là những ngÆ°á»i là m Tạp chà ThÆ¡ Äã cáºp nháºt rất nhanh (không biết từ những nguá»n nà o) bà i viết của Äặng Tiến vá» Thanh Tâm Tuyá»n, vì cuá»i bà i Äó có ghi Ngà y giá» Trá»nh Công SÆ¡n, Orléans, 01-4-2006. [1]
Váºy, má»t ÄÃnh chÃnh cho Hoà ng Ngá»c-Tuấn là cần thiết.
Bá»i không ai tá»± mình Äá»c Äược hết má»i thứ, má»i Äiá»u.
Hà Ná»i 18.3.2007
(1956) và (truyá»n, 1964); (tiá»u thuyết, 1970);
[1]Bà i viết của Äặng Tiến nguyên dà nh cho tạp chà VÄn, sá» Äặc biá»t vá» Thanh Tâm Tuyá»n, tháng 5 & 6.2006. Bản ÄÄng trÆ°á»c trên talawas ngà y 04.4.2006.
Hoà ng Ngá»c Tuấn nói dá»i
21.3.2007
Hoà ng Ngá»c-Tuấn
"Bá»i không ai tá»± mình Äá»c Äược hết má»i thứ, má»i Äiá»u"
Äúng thế. Cảm Æ¡n anh Phạm Xuân Nguyên. Nhá» anh mà lần Äầu tiên tôi Äược nhìn thấy cái Tạp chà ThÆ¡ của Há»i Nhà vÄn Viá»t Nam, má»t tạp chà mà ngay cả các bạn thi sÄ© của tôi á» Sà i Gòn hầu nhÆ° cÅ©ng chá» "vÄn kỳ thinh", chứ không biết tìm mua á» Äâu Äá» Äá»c thá» cho biết. Còn tôi thì vừa á» xa, lại vừa quá báºn bá»u, nên tôi cÅ©ng chá» táºp trung theo dõi những thứ Äáng Äá»c. Ai mà tá»± mình Äá»c Äược hết má»i thứ, má»i Äiá»u! Tháºt váºy. Cảm Æ¡n anh.
Trần Trá»ng Hoà ng Bách tiếp chiến, tấn công tiếp Phan Huyá»n ThÆ° sau khi có má»t sỠý kiến bênh vá»±c và thông cảm vá»i cô.
23.3.2007
Trần Trá»ng Hoà ng Bách
Lại xin lá»i nữa hay Äã hết thuá»c chữa?
1.
Äá»c "Lá»i xin lá»i" của Phan Huyá»n ThÆ° trong vụ "cây thÆ¡ Thanh Tâm Tuyá»n", tôi tò mò Äảo chuá»t sang má»t cây thÆ¡ khác, cÅ©ng do nhà thÆ¡ nữ nặng lòng vá»i sá»± nghiá»p của má»t sá» báºc Äà n anh nà y giá»i thiá»u: "cây thÆ¡ Ngô Kha".
Quái lạ! Trà nhá» tôi lá»n tùng phèo hết cả, hay cái tiếng hô của ông Hoà ng Ngá»c-Tuấn khiến Äầu óc tôi mụ mẫm, nhìn Äâu cÅ©ng thấy phÆ°á»ng Äạo tặc chÄng? Cái ná»i dung mà tôi Äá»c Äược trên poster Ngô Kha của Phan Huyá»n ThÆ° sao mà quen quen, nhÆ°ng lục lại bá» chứa thượng và ng hạ cám của mình từ hà ng chục ngà n bà i báo Äã Äá»c cÅ©ng Äâu phải dá»
. Thú tháºt vá»i các vá» là trong tinh thần "quyết tá» cho óc tò mò", sau má»t buá»i sáng ròng rã tìm kiếm, cuá»i cùng tôi cÅ©ng Äã tìm ra hòn Äảo mà mình Äã từng ghé qua rá»i lại quên Äi, vì thá»±c ra nó cÅ©ng không có gì Äặc biá»t Äến mức phải lÆ°u và o máy. Nó á» Äá»a chá» nà y: http://www.nhandan.com.vn/tinbai/?top=37â=50&article=49588, Äá» ngà y 16/12/2005, vá»i tiêu Äá» "Ngô Kha - ngụ ngôn má»t thế há»", không Äá» tên tác giả. Bà i của báo Quân Äá»i Nhân dân ÄÄng lại trên website báo Nhân dân.
Ta hãy lần lượt xem từng Äoạn trong poster Ngô Kha của Phan Huyá»n ThÆ° và so sánh chúng vá»i bà i trên website báo Nhân dân.
- Bà i trên Nhân dân: "NgÆ°á»i thắp lá»a sân trÆ°á»ng"
Phan Huyá»n ThÆ°: âNgÆ°á»i thắp lá»a sân trÆ°á»ng" - Bà i trên Nhân dân: "tá»t nghiá»p thủ khoa khóa I (ÄH SÆ° phạm Huế 1958-1959), Ngô Kha theo há»c tiếp Luáºt khoa và từ nÄm 1962, anh dạy VÄn và Äạo Äức tại các trÆ°á»ng Quá»c há»c, Hà m Nghi, Nguyá»
n Du, HÆ°ng Äạo của Huế."
Phan Huyá»n ThÆ°: âtá»t nghiá»p thủ khoa khóa I (ÄH SÆ° phạm Huế 1958-1959), Ngô Kha theo há»c tiếp Luáºt khoa và từ nÄm 1962, anh dạy VÄn và Äạo Äức tại các trÆ°á»ng Quá»c há»c, Hà m Nghi, Nguyá»
n Du, HÆ°ng Äạo của Huế.â - Bà i trên Nhân dân: âNgô Kha luôn dạy cho há»c trò ý thức tá»± tôn của má»t dân tá»c. Ãng Nguyá»
n Công Thắng- ngÆ°á»i há»c trò của Ngô Kha nhá» lại: '⦠thầy Kha hầu nhÆ° chá» bình luáºn thá»i sá»±, biến giá» há»c thà nh má»t cuá»c Äá»i thoại sinh Äá»ng vỠý thức công dân trong má»t xã há»i nhiá»
u nhÆ°Æ¡ng, vá» dân chủ và cách mạng dân tá»c, vá» chiến tranh và hòa bình.â
Phan Huyá»n ThÆ°: âNgô Kha luôn dạy cho há»c trò ý thức tá»± tôn của má»t dân tá»c. Má»t há»c trò của anh nhá» lại: "Thầy Kha hầu nhÆ° chá» bình luáºn thá»i sá»±, biến giá» há»c thà nh má»t cuá»c Äá»i thoại sinh Äá»ng vỠý thức công dân trong má»t xã há»i nhiá»
u nhÆ°Æ¡ng, vá» dân chủ và cách mạng dân tá»c, vá» chiến tranh và hòa bình." - Bà i trên Nhân dân: "Những thanh niên Huế tÃnh cách vá»n phẳng lặng nhÆ° dòng sông HÆ°Æ¡ng, nhÆ°ng sá»ng trong ngục trần gian Mỹ-ngụy, trái tim và tâm há»n há» ná»i sóng. Quán Bạn-má»t há»i quán của vÄn nghá» sÄ©, trà thức ngà y ấy, là nÆ¡i tụ há»i của vÄn chÆ°Æ¡ng thÆ¡ phú, âm nhạc, nhÆ°ng cÅ©ng là nÆ¡i tụ há»i của những trái tim yêu nÆ°á»c..."
Phan Huyá»n ThÆ°: "Những thanh niên Huế tÃnh cách vá»n phẳng lặng nhÆ° dòng sông HÆ°Æ¡ng, nhÆ°ng khi cần, trái tim và tâm há»n há» sẵn sà ng ná
»i sóng. Quán Bạn-má»t há»i quán của vÄn nghá» sÄ©, trà thức do Ngô Kha và Trần Quang Long láºp nên nÄm 29 tuá»i, là nÆ¡i tụ há»i của vÄn chÆ°Æ¡ng, âm nhạc, nhÆ°ng cÅ©ng là nÆ¡i tụ há»i của những trái tim yêu nÆ°á»c." - Bà i trên Nhân dân: "NÄm 1964, Äá»ch Äà n áp nhóm Quán Bạn. Cùng vá»i nhà thÆ¡ Trần Quang Long, Ngô Kha bá» Äá»ch bắt giam và Äược ghi và o sá» Äen của những ngÆ°á»i bá» chúng Äá» mắt thÆ°á»ng xuyên. Há»c sinh, sinh viên biá»u tình Äòi chÃnh quyá»n "trả lại thầy giáo Kha cho chúng tôi", "Äả Äảo bá»n cÆ°á»p thầy".
Phan Huyá»n ThÆ°: "NÄm 1964, Äá»ch Äà n áp nhóm Quán Bạn. Ngô Kha bá» bắt giam và Äược ghi và o sá» Äen của những ngÆ°á»i bá» chúng Äá» mắt thÆ°á»ng xuyên. Há»c sinh, sinh viên biá»u tình Äòi chÃnh quyá»n "trả lại thầy giáo Kha cho chúng tôi", "Äả Äảo bá»n cÆ°á»p thầy". - Bà i trên Nhân dân: "Hai nÄm sau, và o nÄm 1966, quân Äá»i Sà i Gòn Äẩy anh và o lá»±c lượng Äá»ng viên trù bá»... Ngô Kha hụt hẫng Äến tá»t Äá», anh giam mình trong cô ÄÆ¡n và tá»± giết mình bằng ná»i cô ÄÆ¡n ấy. Những vần thÆ¡ của anh nhÆ° là tiếng gà o thét từ khÆ°á»c của những ngÆ°á»i bá» Äà y và o cuá»c:
Con Äã Äi bao nÄm
mẹ không rá»i ngưỡng cá»a
và nay
gió cÅ©ng tang bá»ng
nhÆ°ng thi sÄ© vẫn nằm im trong nhà tù vÄ©nh cá»u
Phan Huyá»n ThÆ°: "Hai nÄm sau, 31 tuá»i, quân Äá»i Sà i Gòn Äẩy Ngô Kha và o lá»±c lượng Äá»ng viên trù bá». Ngô Kha hụt hẫng Äến tá»t Äá», anh giam mình trong cô ÄÆ¡n và tá»± giết mình bằng ná»i cô ÄÆ¡n ấy. Những vần thÆ¡ của anh nhÆ° là tiếng gà o thét từ khÆ°á»c của những ngÆ°á»i bá» Äà y và o cuá»c:
Con Äã Äi bao nÄm
mẹ không rá»i ngưỡng cá»a
và nay
gió cÅ©ng tang bá»ng
nhÆ°ng thi sÄ© vẫn nằm im trong nhà tù vÄ©nh cá»u"
*
Thiết nghÄ© không cần dẫn ra thêm nữa, chá» cần tá»ng kết ngắn gá»n rằng những chữ duy nhất thuá»c sá» hữu trà tuá» của Phan Huyá»n ThÆ° trên tấm poster nà y là : (Ngô Kha) "Sinh nÄm 1935" và "Phan Huyá»n ThÆ° giá»i thiá»u". Tất cả các chữ khác thuá»c bản quyá»n của tác giả bà i trên báo Nhân dân. Tại Äây, nữ sÄ© của chúng ta Äã không cần mất chút Ãt công sức nhÆ° á» poster Thanh Tâm Tuyá»n, cô bá» nguyên xi cái của ngÆ°á»i khác và o là m cái của mình, nhÆ° thá» của... chùa váºy.
Câu chuyá»n nà y khiến tôi phải nhìn nháºn vụ "cây thÆ¡ Thanh Tâm Tuyá»n" cÅ©ng nhÆ° "Lá»i xin lá»i" của Phan Huyá»n ThÆ° và những ý kiến chia sẻ cảm thông, tháºm chà ca ngợi cô, dÆ°á»i má»t ánh sáng khác.
á» Äây khó có lý do gì "nhạy cảm" Äá» biá»n bạch hay cảm thông: Ngô Kha Äược "toà n Äảng toà n dân ta Äá»ng tâm nhất trÃ" vinh danh là nhà thÆ¡ liá»t sÄ© vá»i biết bao là phẩm chất cá»±c kỳ an toà n cho ngÆ°á»i giá»i thiá»u nhà thÆ¡ nà y trên sân VÄn Miếu. Bà i viết mà Phan Huyá»n ThÆ° nhỡ tay cầm nhầm Äược ÄÄng trên hai tá» báo thuá»c loại "bá» của chÃnh thá»ng", là báo Nhân dân và báo Quân Äá»i Nhân dân. Mà nhân Äây, cÅ©ng phải há»i ngược lại vá» vụ Thanh Tâm Tuyá»n: Nếu tá» Tạp chà ThÆ¡ của Há»i Nhà vÄn Viá»t Nam sẵn sà ng trÃch dẫn ÄÃch danh ông Äặng Tiến trong lá»i giá»i thiá»u vá» Thanh Tâm Tuyá»n thì là m sao Phan Huyá»n ThÆ° lại phải... giấu ông Äặng Tiến Äi nhá»?
Lại má»t lá»i xin lá»i nữa chÄng? Hay cái bá»nh chung của toà n xã há»i Viá»t Nam hiá»n nay: "tÄng xin, giảm mua, tÃch cá»±c cầm nhầm" Äã ngấm Äến xÆ°Æ¡ng tuá»· của cả tầng lá»p trà thức tinh hoa - giá»i vÄn nghá» sÄ© â và Äã hết thuá»c chữa? Câu chuyá»n Phan Huyá»n ThÆ° vá»i hai tấm poster nói trên chắc chắn chá» là phần ná»i của tảng bÄng. Vì thế khi phải nêu trÆ°á»ng hợp của cô ra Äây, xin Äược hiá»u là tôi không có cắc cá» gì riêng vá»i cá nhân cô cả.
CÅ©ng nhân Äây, xin Äược mách rằng Äoạn sau Äây của bà i trên báo Nhân dân mà Phan Huyá»n ThÆ° Äã "trÃch dẫn không thÆ°Æ¡ng tiếc":
"xuất hiá»n nhÆ° má»t ngá»n cá» Äầu, hô hà o bãi khóa, xuá»ng ÄÆ°á»ng và khá»i thảo các bản tuyên ngôn tuyên chiến vá»i chế Äá» Äá»c tà i Mỹ-ngụy. Giá»ng thÆ¡ của Ngô Kha cÅ©ng thay Äá»i theo tÆ° tÆ°á»ng và hà nh Äá»ng của anh, từ "Bà i ca tá»± quyết" Äến "Cho những ngÆ°á»i nằm xuá»ng" rá»i "TrÆ°á»ng ca Hòa bình".
lại có nguá»n gá»c từ má»t bà i báo khác, ÄÄng trÆ°á»c Äó 8 tháng:
"xuất hiá»n nhÆ° má»t ngá»n cá», hô hà o bãi khóa, xuá»ng ÄÆ°á»ng và khá»i thảo các bản tuyên ngôn, tuyên chiến vá»i chế Äá» Mỹ ngụy. Những bà i thÆ¡ má»i của Ngô Kha lúc nà y là những khúc tráng ca mang Äầy dấu ấn của thá»i cuá»c: Bà i ca tá»± quyết, Cho những ngÆ°á»i nằm xuá»ng, TrÆ°á»ng ca hòa bình..."
(Thái Ngá»c San, Thanh niên 01/3/2005:
http://www.thanhnien.com.vn/News/PrintView.aspx?ID=78355)
Ai "Äạo" ai, thiết nghÄ© Äã rõ. Äiá»u Äáng lÆ°u ý là hiá»n tượng Äá» Än trá»m, nếu không bá» phát hiá»n, cứ thế mà vô tÆ° tuá»n từ tay ngÆ°á»i nà y sang ngÆ°á»i khác.
2.
Cuá»i cùng là má»t Äiá»u không trá»±c tiếp liên quan Äến Phan Huyá»n ThÆ° nhÆ°ng có thá» là má»t câu há»i vá» tÆ° cách, quan Äiá»m, thái Äá» của các nhà thÆ¡ Äược coi là trẻ và cấp tiến khi âcó lòngâ giá»i thiá»u các nhà thÆ¡ Äà n anh trên sân VÄn Miếu vừa rá»i.
Trong poster giá»i thiá»u Hoà ng HÆ°ng, nhà thÆ¡ Nguyá»
n VÄ©nh Tiến cho biết vá» lá»i rẽ trong cuá»c Äá»i của ông Hoà ng HÆ°ng nhÆ° sau: â⦠ông không nhìn Äá»i toà n mầu há»ng nữa, ông kết bạn vá»i những thà nh phần âphức tạpâ, và Äến nÄm 1982, vì má»t lý do âÄáng tiếcâ, ông phải bÆ°á»c và o trại cải tạo.â
Äá»c Äoạn ấy, má»t Äá»c giả trong trắng có cách nà o hiá»u khác hÆ¡n hiá»u rằng ông Hoà ng HÆ°ng Äáng trách kia Äã sa và o má»t môi trÆ°á»ng âphức tạpâ của những kẻ phạm pháp (cá» bạc nghiá»n hút chẳng hạn), rá»i dÄ© nhiên vì thế mà âÄáng tiếcâ phải Äi cải tạo (nhân phẩm?).
Äoạn
sau, nhÆ° Nguyá»
n VÄ©nh Tiến miêu tả tiếp, cho thấy ông Hoà ng HÆ°ng Äã há»c táºp cải tạo tá»t, Äạt Äược nhiá»u tiến bá» trong tù ra sao, rá»i từ Äó Äược ra tù và cuá»c Äá»i lại Äẹp là m sao!
Không nói thì thôi, nói ỡm á» nhÆ° thế thì há»i Ãch lợi gì, hỡi các nhà thÆ¡ trẻ và cấp tiến?
© 2007 talawas