01 Thang tu ve.mp3
Th\u00e1ng T\u01b0 V\u1ec1 Nh\u1ea1c: D\u01b0\u01a1ng Th\u1ee5\t\t\t \t \t\t \t \t\t\t\t\t\t\t \t\t\t\t \t\t\t\t\t Th\u00e1ng t\u01b0 v\u1ec1, gi\u00f3 h\u00e1t m\u00f9a h\u00e8 C\u00f3 nh\u1eefng ch\u00e2n tr\u1eddi xanh th\u1ebf M\u00e2y xa v\u1eddi, n\u1eafng xa v\u1eddi Con s\u00f4ng xa l\u1eefng l\u1edd tr\u00f4i N\u1eafng nh\u1eb9 nh\u00e0ng, m\u00e2y tr\u1eafng nh\u1eb9 nh\u00e0ng H\u00e1t gi\u1ea5c m\u01a1 n\u00e0o xa l\u1eafm Em mong ch\u1edd, m\u00e3i mong ch\u1edd Bao nhi\u00eau v\u1eabn c\u1ee9 \u0111\u1ee3i anh M\u01a1, em m\u01a1, m\u01a1 v\u1ec1 con \u0111\u01b0\u1eddng nh\u1ecf Quanh co l\u1ed1i m\u00f2n hoa d\u1ea1i n\u1edf Ch\u1ec9 m\u00ecnh em b\u00ean anh, b\u00ean anh
Nghe... B\u00e2ng khu\u00e2ng m\u1ea5y nh\u00e0nh hoa l\u1ef1u \u0111\u1ecf Ta chia tay nh\u1eefng ng\u00e0y xu\u00e2n \u0111\u1ec3 h\u00e1t M\u1ed9t m\u00f9a h\u00e8, m\u00f9a h\u00e8 Th\u00e1ng t\u01b0 v\u1ec1 ... ");To view this multimedia content, please enable Javascript.
This site is cool. A lot of e-books, from "Lĩnh Nam trích quái", "Việt điện u linh" to "Nguyễn Trường Tộ di thảo", Kim Định's books etc.
Hai bài tiểu luận rất quan trọng của Susan Sontag- một trong các gương mặt trí thức nổi tiếng nhất của Mỹ- về nghệ thuật: Against Interpretation và On Style Mới đọc được hết cái thứ nhất. Thấy quan điểm của bà này rất thú vị và hiện đại, dù được viết ra từ thập niên 1960s. Trích 1 đoạn về cách các nhà phê bình "đọc" Kafka: "The work of Kafka, for example, has been subjected to a mass ravishment by no less than three armies of interpreters. Those who read Kafka as a social allegory see case studies of the frustrations and insanity of modern bureaucracy and its ultimate issuance in the totalitarian state. Those who read Kafka as a psychoanalytic allegory see desperate revelations of Kafka's fear of his father, his castration anxieties, his sense of his own impotence, his thralldom to his dreams. Those who read Kafka as a religious allegory explain that K. in The Castle is trying to gain access to heaven, that Josepl K. in The Trial is being judged by the inexorable and mysterious justice of God. . . . Another oeuvre that has attracted interpreters like leeches is that of Samuel Beckett. Beckett's delicate dramas of the withdrawn consciousness - pared down to essentials, cut off, often represented as physically immobilized - are read as a statement about modern man's alienation from meaning or from God, or as an allegory of psychopathology. "
Vài con số về bầu cử Quốc hội kỳ này: - Theo số liệu mới nhất, đã có hơn 1300 người nộp hồ sơ ứng cử đại biểu Quốc hội, trong đó có 223 người nộp hồ sơ tự ứng cử. -TP. Hồ Chí Minh là địa phương có số người tự ứng cử đông nhất là 101 người.
- Tính đến hết ngày 27/3, đã có 21 người xin rút hồ sơ tự ứng cử tại TP.HCM. - Chỉ có hai trong số 13 đại biểu tự ứng cử là thành công trong năm 2002.
- Đảng Cộng sản Việt Nam dự kiến 10% đại biểu Quốc hội sẽ là người ngoài đảng. - Thống kê của cuộc bầu cử Quốc hội năm 2002 cho thấy tỉ lệ người ngoài Đảng đã giảm từ 14.7% (66 ghế) xuống còn 10.2% (51 ghế). Nguồn: BBC và VNN
NGUYỄN HIẾN LÊ-NGƯỜI TỰ LÀM NÊN BẢN THÂN MÌNH Đỗ Lai Thúy (trích)
...Điều đập vào óc chúng ta trước tiên là thấy Nguyễn Hiến Lê giông giống với các tiền bối của ông như Trương Vĩnh Ký, Huỳnh Tịnh Của, Nguyễn Văn Vĩnh, Phạm Quỳnh…, những học giả trước thuật nhiều với mục đích khai sáng. Họ không phải là những nhà nho thuần túy, dù ít nhiều được giáo dục Nho học một cách không truyền thống và chính thống. Bởi thế, họ có cốt cách một nhà nho. Có tâm huyết với đất nước, các nhà nho phi nho này muốn hành đạo giúp đời. Trước sự bất lực của văn hóa Nho giáo với thảm trạng đất nước, họ quay sang văn hóa phương Tây nhằm tìm kiếm một công cụ hiện đại để canh tân đất nước. Thế là họ chủ động tiếp thu Tây học, và bằng con đường tự đào tạo trở thành những trí thức Tây học đầu tiên tuyên truyền, xây dựng văn hóa mới. Họ không nề hà đóng những viên gạch móng như làm tự điển, từ điển, sưu tầm truyện cổ dân gian, ca dao tục ngữ, biên soạn các sách lịch sử, văn học, ngôn ngữ, dịch thuật sách vở nước ngoài để nâng cao kiến thức, học tập kinh nghiệm… Sống trong một hoàn cảnh xã hội ít nhiều khác các cụ, ứng xử trước nhân tình thế thái cũng không giống hẳn các tiền nhân trên, nhưng tôi vẫn thấy Nguyễn Hiến Lê giống những người trước ông. Đó là tri thức Tây học mang cốt cách Nho gia. Điều này chi phối cách nhìn, cách ứng xử, cách hoạt động học thuật và quan trọng hơn, cơ chế tiếp thu văn hóa phương Tây nói riêng và văn hóa nước ngoài nói chung. Đó là cơ chế tiếp thu theo kiểu chủ/khách. Ta là chủ thể, là trung tâm, là cổng ngõ qui định khách nào thì được vào và vào như thế nào. Vì thế, ta chỉ tiếp thu cái gì cần cho ta trước mắt, cắt xén đối tượng cho phù hợp với tỳ vị của ta… Kiểu trí thức này có một căn cốt rất vững. Nó liên thông với các tri thức Nho gia truyền thống như Lê Quý Đôn, Phan Huy Chú… Trước là tri thức Nho giáo, sau là cốt cách Nho gia, đã làm cho họ có một cái đế rất vững chắc để có thể lấy bất biến ứng vạn biến. Có thể nói, đây là kiểu trí thức đặc trưng của Việt Nam trong thế kỷ XX. Và kiểu trí thức này sẽ còn tồn tại lâu dài, chừng nào mà Việt Nam còn đi sau thế giới, còn bị chi phối bởi hai nguồn tư tưởng cổ truyền: tiểu nông và Nho giáo, tuy rằng, đóng góp của kiểu trí thức này đã rất lớn và sẽ còn rất lớn, cả về nhân cách và tri thức, mà Nguyễn Hiến Lê là một tiếp nối tiêu biểu và ngời sáng. Hiện nay thế giới đang ở vào giai đoạn toàn cầu hoá mạnh mẽ nhờ sự phát triển bột phát của tin học. Đây là cơ hội vàng cho các nước tiền hiện đại, hoặc mới bước vào hiện đại để rút ngắn quá trình hiện đại hoá của mình. Nhằm mục đích đó, cùng với kiểu trí thức trên, Việt Nam rất cần một kiểu trí thức khác, không chỉ biết trạch tuyển, truyền bá, khai sáng, áp dụng, mà, quan trọng hơn, có tư tưởng và biết sáng tạo. Bởi lẽ, lúc này sự đối lập Ta và Thế giới không còn nhiều ý nghĩa, mà phải là Ta là Thế giới....
- Cứ 6 nông dân Hàn Quốc có một người lấy vợ Việt
-
Theo Tin tức Trung Quốc ngày 27/3/2007, một nghiên cứu mới công bố tại Hàn Quốc của giáo sư Kim Hyun Jae cho biết, trong nghiên cứu của ông, điều tra 8027 nông dân và ngư dân Hàn Quốc kết hôn từ năm 2005 đến nay, đã có tới 2885 người lấy vợ nước ngoài, tỉ lệ 35,9%. Trong số đó có tới 1535 cô dâu người Việt Nam. Giáo sư Kim Hyun Jae trong đề tài nghiên cứu “Phụ nữ Việt di dân sang Hàn Quốc nhờ kết hôn” của mình đã phân tích nguyên nhân của hiện tượng trên. Trong đó, đa số các cô dâu Việt gả sang Hàn Quốc đến từ các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long. Riêng trong năm 2005, Đại sứ quán Hàn Quốc tại Hà Nội đã đồng ý cấp Visa kết hôn cho 720 cô dâu Việt, còn Lãnh sự quán Hàn Quốc tại TP.HCM đã cấp tới 3853 Visa kết hôn. Năm 2006, con số đó là 13.096 Visa.
Cơn sốt “Hàn quốc” cũng đã thúc đẩy làn sóng hôn nhân Việt-Hàn với hơn 100 bộ phim truyền hình nhiều tập của Hàn Quốc chiếm lĩnh màn ảnh nhỏ Việt Nam tính riêng từ 1997 đến 2005. Thậm chí có những bộ được phát sóng tới 5 lần. Điều này làm những cô gái Việt Nam vốn sống ở các vùng quê nghèo, ít sách báo, thông tin, cảm thấy Hàn quốc rất gần gũi. Nguyên nhân thứ ba là do chính sách hỗ trợ tiền của Chính phủ Hàn Quốc cho những người lấy vợ nước ngoài. Theo đó, mỗi nông dân cưới vợ nước ngoài được trợ cấp tới 6 triệu Won (1 USD=938,97 Won, khoảng gần 6.400 USD). Và các cô dâu nước ngoài khi đến Hàn Quốc cũng được tham gia các khoá bổ túc về văn hoá, phong tục tập quán Hàn Quốc. (Trang Hạ biên dịch)
CNNBEIJING, China (AP) -- After searching high and low, the world's tallest man has married a woman two-thirds his height, a Chinese newspaper reported Wednesday. Bao Xishun, a 7-foot-9-inch (2.36-meter) herdsman from Inner Mongolia, married saleswoman Xia Shujian, who was 5 feet 6 inches (1.68 meters) tall, several days ago, the Beijing New reported. Bao's 28-year-old bride is half his age and hailed from his hometown of Chifeng, even though marriage advertisements were sent around the world, it said. "After a long and careful selection, the effort has been finally paid off," the newspaper said. Bao was confirmed last year by the Guinness World Records as the world's tallest person. Bao was in the news in December after he used his long arms to save two dolphins by pulling out plastic from their stomachs. The dolphins got sick after nibbling on plastic from the edge of their pool at an aquarium in Liaoning province. Attempts to use surgical instruments to remove the plastic failed because the dolphins' stomachs contracted in response to the instruments, Chinese media reported.
Mùa xuân- bắt đầu là một cơn mưa hồi chiều, mưa chứ không phải tuyết. Đôi lúc cũng thấy nhớ những cơn mưa rào mùa hè, trời tối sập, sấm chớp ầm ầm của xứ nhiệt đới.
Là câu của vua Leonidas nói với 300 chiến binh Sparta trước khi vào trận đánh. Câu này nghĩ lại thấy đúng là buồn cười, vì đã được "dịch" từ tiếng Hy Lạp sang tiếng Anh. Theo sử Hy Lạp cổ (hình như Herodotus) thì Leonidas nói đại ý “tối nay chúng ta sẽ ăn tối ở thế giới bên kia”. Người Hy Lạp dùng từ “Hades” để chỉ thế giới bên kia- Hades cũng là tên vị thần cai trị thế giới người chết, và theo người Hy Lạp cổ, cũng như hầu hết các dân tộc đa thần giáo khác, thì người chết, bất kể tốt xấu, đều sang thế giới bên kia sau khi chết (người Hy Lạp cổ cũng cho là người chết phải đi qua một con sông do một ông lão chèo đò thì mới tới được thế giới bên kia- tương tự với tín ngưỡng của người Việt). Trong khi đó từ Hell chỉ xuất hiện sau khi đạo Thiên chúa ra đời, hàm ý chỉ nơi “địa ngục” đày ải những kẻ phạm tội, hoặc vô đạo (ban đầu còn có từ limbo để chỉ trạng thái dành cho những người chết tuy không theo đạo Thiên chúa nhưng cũng là người tử tế, đứng đắn hay là trẻ sơ sinh chết khi chưa được làm lễ nhưng về sau thì giáo lý Thiên chúa giáo bác bỏ khái niệm limbo, ai vô đạo là xuống “hell” hết!). Thế nên việc dịch từ này sang tiếng hiện đại “Tonight, we’ll dine in hell” hơi funny với ai biết từ “hell” có ý nghĩa thế nào. Các chiến sĩ Sparta anh dũng chiến đấu chống quân xâm lăng châu Á cuối cùng cũng bị vua họ rủa xuống hell hết. Có cái comment này trên IMDB, đọc buồn cười: Well if you ask a Christian, they all were going to hell. Cuz they beleived in false gods. Leonidas is smarter than we think Về phim 300, vừa xem xong. Đứng trên góc độ giải trí và kỹ xảo thì là một phim hay, dù tớ thấy phim hơi lạm dụng các cảnh máu me quá, ban đầu thấy đẹp nhưng sau thấy máu chảy đầu rơi nhiều quá cũng thấy nhàm. Còn thì về nội dung thì không có gì mới cả, tớ không đánh giá cao bằng Sin City, là một phim thực sự có tính sáng tạo về mặt ngôn ngữ điện ảnh. 300 = Sin City + Lord of the Ring + The Gladiator. Nhiều đoạn trong phim hơi funny ngoài dự kiến. Các bác tư tế thành Sparta (hay đền Delphi, không rõ) thì hóa ra toàn là các bác bị hủi. Lenonidas thì phải cái bệnh hò hét hơi nhiều quá, hơi bị macho quá. Ngay từ đầu, chú này đã có biểu hiện macho quá khi giết sứ giả một cách thô bạo (không có trong lịch sử vì nó trái ngược hoàn toàn với truyền thống hiếu khách, ưa ngọai giao của người Hy Lạp). Mà xem phim này thì không hiểu sao chú ấy lại muốn đánh đến chết? Để làm người Sparta tức tối vì vua bị giết nên sẽ báo thù? Để người Hy Lạp tự hào vì tinh thần anh dũng của họ, sau này sẽ chiến đấu? Trong sử thì lý do chú đánh tới chết là để câu giờ cho người Hy Lạp và chủ yếu hơn là vì một lời sấm rằng nếu chú ấy chết thì Sparta sẽ không bị chiếm. Người Sparta tuy dũng cảm nhưng cũng rất ma mãnh trên chiến trường, sẵn sàng rút lui nếu cần thiết. Về sự thiếu chính xác trong các chi tiết lịch sử thì cũng còn có nhiều nhưng nếu coi là phim dựng trên truyện tranh chứ không phải là historical drama thì cũng không cần khắt khe lắm. Về một số thứ khác, tớ thấy 300 hơi có xu hướng chống đồng tính. Bên cạnh câu nói của Leonidas cạnh khóe bọn Athen là “philosophers với boy lovers” (về mặt lịch sử thì Sparta nổi tiếng là boy lovers hơn là Athen), các anh hùng Sparta (bên chính) còn được mô tả là các anh chàng cơ bắp đầy người, rất chi là nam tính, trong khi đối thủ vua Xerxes (bên tà) thì như nửa nam nửa nữ, xuyên vòng xỏ đầy người, trông rất chi là “gay”. Phim có vẻ cũng hơi thiếu nhạy cảm về mặt chủng tộc khi rất nhiều tướng sĩ của Xerxes là da đen, cái này thì không chính xác vì tuy đế quốc của Xerxes có biên giới tới tận Ai Cập nhưng thực tế thì người Ai Cập cũng không phải là người da đen. Ngược lại, trong đoàn quân viễn chinh của Xerxes còn có rất nhiều quân của chính các thành bang Hy Lạp. Nhưng mà thôi, đã bảo là ko nói tới lịch sử mà lại nói tới, do thói quen mất rồi. Đánh giá chung: 7.2/10.
Báo Kinh tế: Hồi sinh viên và hậu sinh viên, thỉnh thoảng cũng mua các báo về Kinh tế ở Việt Nam. Nhưng thấy các báo đều rất chán. Hồi đó ở ngòai Bắc có hai tờ là Thời báo Kinh tế Việt Nam và Đầu tư. Cả hai tớ đều siêu chán như nhau. Rất ngạc nhiên sao nó lại tồn tại, nhất là Thời báo Kinh tế, là một tờ báo của một hội chuyên ngành, bán với giá khá cao (3000 VND, bằng nửa bát phở hay 1 cái bánh mỳ ba tê hồi đó). Đến năm thứ 4 biết thêm tờ Thời báo Kinh tế Sài gòn khi đi thực tập ở VCCI. Hồi đó rất thích tờ này vì phong cách chuyên nghiệp của nó. Sau đó mua khá thường xuyên tờ này trong suốt 1-2 năm. Gần đây vì phong trào chứng khoán nên đôi khi cũng click vào link của Thời báo kinh tế Việt Nam trên mạng. Thấy chất lượng có vẻ khá hơn trước đáng kể, thông tin nhiều và nhanh, cũng không hiểu báo viết có tiến bộ như thế không hay chỉ là báo mạng. Nhưng xem kỹ lại thì thấy cũng có một số vấn đề. Thứ nhất, tên là Vneconomy (Thời báo kinh tế VN) nhưng các chuyên mục thì đều là Doanh nghiệp, Thị trường, Tài chính… hầu như không thấy bài hay tin nào nói về nền kinh tế (Việt Nam và thế giới). Mặc dù rất có thể là các tin về kinh tế ít người đọc, không như tin chứng khoán chẳng hạn, nhưng như thế cũng là sự lẫn lộn giữa danh và thực rồi. Nếu đổi tên thành Thời báo Kinh doanh Việt Nam (VN Business Times) thì lại khác. Thứ hai, là còn ít bài có tính chuyên sâu như một tờ báo chuyên môn về Kinh tế- Kinh doanh cần phải có, hầu hết chỉ là đưa tin, không khác gì các báo đưa tin chung khác. Dù sao thì tờ này thế cũng là khá hơn trước nhiều, nhất là khá nhanh nhạy với tin chứng khoán. Nhưng so với Thời báo Kinh tế Sài gòn, cả trước kia và hiện nay (vừa xem lướt trang web của tờ này), thì vẫn còn một khoảng cách kha khá.
Thông tin thêm về vụ "đạo văn" của Phan Huyền Thư. Tác giả bài báo về Ngô Kha trên báo Quân đội nhân dân mà Phan Huyền Thư lấy để viết vào "cây thơ" của mình là Hoàng Nguyên Vũ, hiện công tác ở báo An ninh thế giới. Đây là địa chỉ blog của bạn Vũ:
Chưa biết ý định của bạn Vũ trong vụ này thế nào, có định nhắc tới trong các kênh thông tin trong nước hay không?
Nhặt cái hình này của bạn Mưa
Sáng chủ nhật đi dự Hội thảo ở Trung tâm Minneapolis, tiện thể chụp mấy kiểu ảnh downtown. Trời ấm áp, nắng hiền hòa, thấy Minneapolis cũng không đến nỗi xấu như mình vẫn nghĩ. Các tòa nhà kính xanh biếc lấp lánh nắng. Các tòa nhà ở Minneapolis không có được sự cổ kính hay vẻ hoành tráng choáng ngợp ở các tòa nhà những thành phố lớn nhưng vẫn có được sự duyên dáng riêng và tiện dụng. Các tòa nhà
Bầu trời Một đường trong downtown Minneapolis có rất nhiều các con đường nói các tòa nhà với nhau, gọi là Skyway. Bóng Cổng một tòa nhà hơi cổ hiếm hoi
Bạn: ve VN cho co nhieu choices nhi Bạn: khong con gai VN bi korean voi chinese lay het mat Tớ: các em con nông dân mới lấy Korean với Chinese thôi Tớ: ở VN ấy Tớ: các em có học thì nhiều em lại lấy Tây Tớ: nên về VN phải cạnh tranh với các anh Tây là chính Bạn: con gai lay tay chac la cung ko kiem duoc anh VN nao moi danh vay thoi Bạn: chu con gai nao chang thich lay chong gan nha Tớ: ừ, nói chung thường các cô ấy vẫn prefer VNmese hơn Tớ: nhưng mà nhiều cô lại hợp Tây hơn Tớ: hoặc tính cách độc lập nhiều anh VN cũng sợ Bạn: vang, cung dung Tớ: thế mới bực chứ Tớ: mình ở Tây đã bị cướp trên giàn mướp đã đành Tớ: về VN cũng phải cạnh tranh với Tây Tớ:
My esnips mix for a quiet Friday night. yfla.wrap("This multimedia content requires Flash version 9 and above.", "Upgrade Now.", "http:\/\/www.adobe.com\/shockwave\/download\/download.cgi?P1_Prod_Version=ShockwaveFlash", " | Powered by eSnips.com ");To view this multimedia content, please enable Javascript.
Vì Talawas bị chặn ở Việt Nam nên tá»› đăng lại 1 số bà i trên đó quanh vụ việc Phan Huyá»n ThÆ° và poster thÆ¡ Thanh Tâm Tuyá»n và má»™t số thứ liên quan: 12.3.2007 Hoà ng Ngá»c-Tuấn Và i suy nghÄ© vỠ“cây thơ†Thanh Tâm Tuyá»n trên sân Văn Miếu Äá»c bà i "Những cây thÆ¡ ở sân thÆ¡ trẻ, Văn Miếu, Ngà y ThÆ¡ Việt Nam lần thứ V" (talawas.org, 5.3.2007), óc tò mò của tôi được khêu gợi bởi những lá»i giá»›i thiệu của talawas: Năm nay, ý tưởng "cây thÆ¡" được phát triển hoà nh tráng và hoà n chỉnh, tạo thà nh má»™t cảnh tượng thu hút đông đảo ngÆ°á»i đến dá»± Ngà y ThÆ¡ Việt Nam lần V [...]. Khá nhiá»u bất ngỠở vẻ "Ãt chÃnh thống" của những gÆ°Æ¡ng mặt được chá»n (trong đó có cả Thanh Tâm Tuyá»n, nhà thÆ¡ Sà i Gòn trÆ°á»›c 1975, ngÆ°á»i không thể nà o lá»t và o các tuyển táºp thÆ¡ Việt Nam trong nÆ°á»›c, ngay cả tuyển má»›i nhất vừa công bố trong Äêm ThÆ¡ Nguyên tiêu là tuyển 100 bà i thÆ¡ hay nhất thế ká»· XX do Trung tâm Văn hoá Doanh nhân chủ trÆ°Æ¡ng, NXB Giáo dục ấn hà nh), hay trong lá»i lẽ của ngÆ°á»i viết giá»›i thiệu. Tôi bấm và o “Cây thơ†Thanh Tâm Tuyá»n, Ä‘á»c, và phát hiện má»™t và i Ä‘iá»u mà tôi nghÄ© tôi cần phải nêu ra đây để má»i ngÆ°á»i cùng xem xét và suy gẫm.
*
“Cây thơ†Thanh Tâm Tuyá»n do Phan Huyá»n ThÆ° viết, và cô đã ký tên đến 2 lần trên bà i viết (1 lần ở đầu bà i, 1 lần ở cuối bà i). DÆ°á»›i cái nhan Ä‘á» THANH TÂM TUYỀN – “Ta hai mÆ°Æ¡i tuổi nhÆ° nhân loạiâ€, trÆ°á»›c hết là má»™t và i Ä‘oạn văn ngắn giá»›i thiệu tiểu sá» của Thanh Tâm Tuyá»n: Sinh ngà y 13.3.1936 tại Vinh, ngay từ 16 tuổi, Thanh Tâm Tuyá»n đã Ä‘i dạy há»c tại Hà Äông và viết truyện đăng trên báo Thanh Niên tại Hà Ná»™i.
18 tuổi, ông đã hoạt Ä‘á»™ng trong Tổng Há»™i Sinh Viên Hà Ná»™i, chủ trÆ°Æ¡ng nguyệt san Lá»a Việt, rồi và o Nam. Tại Sà i Gòn, ông là m cho các báo Dân Chủ, NgÆ°á»i Việt và tham gia trong ban biên táºp tạp chà Sáng Tạo.
26 tuổi, ông bị Ä‘á»™ng viên và o quân lá»±c Việt Nam Cá»™ng Hòa vá»›i công tác huấn luyện văn hóa. Sau 1975 Thanh Tâm Tuyá»n sang định cÆ° tại Hoa Kỳ. Tôi phát hiện ngay rằng Phan Huyá»n ThÆ° đã lược thuáºt thông tin từ bà i "Dòng thÆ¡ văn Thanh Tâm Tuyá»n" do Äặng Tiến viết ngà y 1 tháng 4 năm 2006. Cô lược thuáºt tiểu sá» Thanh Tâm Tuyá»n cho ngắn gá»n thì cÅ©ng được, nhÆ°ng tôi không khá»i nhÃu mà y khi thấy cô đã cắt bá» 7 năm Thanh Tâm Tuyá»n bị bắt Ä‘i há»c táºp cải tạo (1975-1982), và xoá mất khoảng thá»i gian hÆ¡n 15 năm Thanh Tâm Tuyá»n còn ở Việt Nam, từ 1975 đến đầu tháºp niên 90, trÆ°á»›c khi nhà thÆ¡ sang định cÆ° tại Mỹ.
Äặng Tiến đã giá»›i thiệu tiểu sá» của Thanh Tâm Tuyá»n nhÆ° thế nà y: Thanh Tâm Tuyá»n tên tháºt là DzÆ° văn Tâm, sinh ngà y 13 (có nÆ¡i ghi 15) tháng 3 năm 1936, tại Vinh, Nghệ An. Há»c hết trung há»c tại Hà Ná»™i. Trong bà i “ThÆ¡ mừng năm tuổiâ€, là m năm Nhâm Tý 1972, ông đã kể chi tiết tiểu sá». Từ 1952, ông đã Ä‘i dạy há»c, trÆ°á»ng Minh Tân, Hà Äông và có truyện đăng báo Thanh Niên, Hà Ná»™i.
1954 và o Nam, hoạt Ä‘á»™ng trong Tổng há»™i Sinh viên Hà Ná»™i di cÆ°, cùng vá»›i những ngÆ°á»i sẽ trở thà nh bạn văn nghệ vá» sau: Doãn Quốc Sỹ, Nguyá»…n Sỹ Tế, Trần Thanh Hiệp, cùng chủ trÆ°Æ¡ng nguyệt san Lá»a Việt. Tại Sà i Gòn, 1955, ông viết cho các tuần báo Hoà Bình, Dân Chủ, NgÆ°á»i Việt và nổi tiếng từ những tác phẩm đầu tay, táºp thÆ¡ Tôi không còn cô Ä‘á»™c, 1956, và truyện Bếp lá»a, 1957. Thá»i Ä‘iểm nà y, ông tÃch cá»±c tham gia biên táºp báo Sáng Tạo (1956-1959) do Mai Thảo đứng tên, và ông thÆ°á»ng được xếp và o “nhóm†Sáng Tạo, có ảnh hưởng lá»›n trên văn há»c miá»n Nam suốt má»™t tháºp niên. Ngoà i nháºt báo Tiá»n Tuyến của quân Ä‘á»™i, ông viêt thÆ°á»ng xuyên cho nhiá»u tạp chà văn há»c, nhÆ° Văn, Bách Khoa, Vấn Äá».
1962, bị Ä‘á»™ng viên và o TrÆ°á»ng SÄ© quan Thủ Äức, được giải ngÅ©, rồi tái ngÅ© trong Quân lá»±c Việt Nam Cá»™ng hoà , phụ trách chủ yếu việc huấn luyện văn hoá, và là m báo quân Ä‘á»™i, “tám năm quân ngÅ© chÆ°a nổ má»™t phát súng vá»›i địch†(1972), cấp bá»±c cuối cùng là đại uý. Sau 1975, bị bắt Ä‘i há»c táºp, trong 7 năm, tại nhiá»u trại cải tạo từ miá»n Nam ra miá»n Bắc. Cuổi cùng sang định cÆ° tại Hoa Kỳ từ đầu tháºp niên 1990. Ông qua Ä‘á»i vì ung thÆ° phổi, tại nÆ¡i cÆ° ngụ.
*
Sau phần giá»›i thiệu tiểu sá» của Thanh Tâm Tuyá»n, Phan Huyá»n ThÆ° bắt đầu Ä‘Æ°a ra những câu nháºn định của cô vá» nhà thÆ¡. Tuy nhiên, tất cả những câu nháºn định ấy hầu nhÆ° hoà n toà n giống từng chữ vá»›i những câu nháºn định của Äặng Tiến. Tôi xin xếp song song từng Ä‘oạn văn để Ä‘á»™c giả tiện đối chiếu:
Äặng Tiến: Thanh Tâm Tuyá»n là má»™t tác gia chÃnh yếu đã là m má»›i ná»n văn há»c miá»n Nam, trÆ°á»›c 1975, và góp phần tạo nên má»™t khúc quà nh cho văn há»c Việt Nam nói chung trong ná»a sau thế ká»· 20. Ông đã là m má»›i câu thÆ¡, bà i thÆ¡, ý thÆ¡ và quan niệm thi ca Việt Nam. Ông cÅ©ng là m má»›i câu văn xuôi, cách kể chuyện bắt đầu từ truyện Bếp lá»a. Phan Huyá»n ThÆ°: Từ những năm 20-30 tuổi, ông đã là má»™t tác gia là m má»›i ná»n văn há»c miá»n Nam trÆ°á»›c 1975, và các tác phẩm của ông đã tạo nên má»™t lối rẽ cho văn há»c Việt Nam nói chung trong ná»a sau thế ká»· XX, bằng cách là m má»›i câu thÆ¡, bà i thÆ¡, ý thÆ¡ và quan niệm thi ca Việt Nam. (Phan Huyá»n ThÆ° chép nguyên văn, nhÆ°ng bá» bá»›t việc là m má»›i văn xuôi của Thanh Tâm Tuyá»n.)
*
Äặng Tiến: Ông du nháºp nghệ thuáºt phÆ°Æ¡ng Tây bằng cách Ä‘á»c trá»±c tiếp, không kinh qua trÆ°á»ng há»c Pháp thuá»™c nhÆ° các nhà văn nhà thÆ¡ lúc trÆ°á»›c. Ảnh hưởng phÆ°Æ¡ng Tây do đó có tÃnh cách trá»±c tiếp, tá»± do và sáng tạo. Ngược lại, ông có khả năng thiết láºp quan hệ hữu cÆ¡ và máºt thiết giữa các bá»™ môn văn há»c và nghệ thuáºt: ThÆ¡, Văn, Nhạc, Hoạ, nhÆ° ở các nÆ°á»›c phÆ°Æ¡ng Tây. Phan Huyá»n ThÆ°: Thanh Tâm Tuyá»n du nháºp nghệ thuáºt phÆ°Æ¡ng Tây bằng cách Ä‘á»c trá»±c tiếp, không kinh qua trÆ°á»ng há»c Pháp thuá»™c nhÆ° các nhà văn nhà thÆ¡ lúc trÆ°á»›c. Ảnh hưởng đó có tÃnh cách trá»±c tiếp, tá»± do và sáng tạo, thiết láºp quan hệ hữu cÆ¡ và máºt thiết giữa các bá»™ môn văn há»c và nghệ thuáºt: ThÆ¡, Văn, Nhạc, Hoạ, nhÆ° ở các nÆ°á»›c phÆ°Æ¡ng Tây. (Phan Huyá»n ThÆ° chép nguyên văn.)
*
Äặng Tiến: Vá» ná»™i dung chÃnh yếu, chất liệu trong thÆ¡ văn Thanh Tâm Tuyá»n là ý thức thất bại. Thất bại của con ngÆ°á»i trÆ°á»›c định mệnh nói chung, cụ thể là sá»± bất lá»±c của giai cấp trà thức tiểu tÆ° sản Việt Nam trÆ°á»›c thá»i cuá»™c. Viết văn, là m thÆ¡, là m nghệ thuáºt nói chung, là cố gắng vượt qua sá»± thất bại đó, biến nó thà nh nghệ thuáºt. Thanh Tâm Tuyá»n là ngÆ°á»i sâu sắc, uyên bác, tà i hoa, nghiêm túc, tÆ° cách và tiết tháo. Trong bà i "Nhà thÆ¡ Thanh Tâm Tuyá»n qua Ä‘á»i", Äặng Tiến cÅ©ng đã viết: Ông là má»™t gÆ°Æ¡ng mẫu của trà thức giữa má»™t thá»i đại nghiệt ngã, đầy những biến Ä‘á»™ng tà n nhẫn. Phan Huyá»n ThÆ°: Chất liệu trong thÆ¡ văn Thanh Tâm Tuyá»n là ý thức thất bại. Thất bại của con ngÆ°á»i trÆ°á»›c định mệnh nói chung, cụ thể là sá»± bất lá»±c của giai cấp trà thức tiểu tÆ° sản Việt Nam trÆ°á»›c thá»i cuá»™c. Viết văn, là m thÆ¡, là m nghệ thuáºt nói chung, là cố gắng vượt qua sá»± thất bại đó, biến nó thà nh nghệ thuáºt. Thanh Tâm Tuyá»n có sá»± sâu sắc, tà i hoa và nghiêm túc của trà thức - nhất là trà thức trẻ - giữa má»™t thá»i đại nghiệt ngã, đầy những biến Ä‘á»™ng tà n nhẫn. (Phan Huyá»n ThÆ° chép nguyên văn, nhÆ°ng xoá Ä‘i sá»± uyên bác, tÆ° cách và tiết tháo của Thanh Tâm Tuyá»n.)
*
Sau đó, để kết luáºn bà i giá»›i thiệu Thanh Tâm Tuyá»n, Phan Huyá»n ThÆ° viết: Từ khi sang Mỹ, ông không là m thÆ¡ nữa. Ông là m đúng nhÆ° má»™t câu ông nói năm 1975: tôi là ngÆ°á»i là m thÆ¡ Việt Nam, tôi ở vá»›i xứ sở của tôi. Tiếc thay, câu nà y lại là câu của Bùi Bảo Trúc. Trong bà i tưởng niệm Thanh Tâm Tuyá»n, Bùi Bảo Trúc viết: Từ khi sang Mỹ, ông không là m thÆ¡ nữa. Ông là m đúng nhÆ° má»™t câu ông nói năm 1975: tôi là ngÆ°á»i là m thÆ¡ Việt Nam, tôi ở vá»›i xứ sở của tôi.
Ông ở lại, trải qua nhiá»u năm tù, bị bắt giam nhiá»u lần. Khi không còn ở được vá»›i cái xứ sở ấy, ông không viết nữa.
Sự từ bỠthơ của ông rất là thi sĩ, cũng hệt như khi ông đến với thơ lần đầu...
...Xin trao thi sÄ© vòng hoa tặng Chúng ta đã thắng giữa cuá»™c Ä‘á»i... Tôi không biết Bùi Bảo Trúc dá»±a trên tà i liệu nà o để ghi lại câu nói nà y của Thanh Tâm Tuyá»n. Tôi thắc mắc liệu có tháºt rằng Thanh Tâm Tuyá»n đã nói riêng vá»›i Bùi Bảo Trúc Ä‘iá»u ấy trong những ngà y Sà i Gòn sắp thất thủ và nhiá»u ngÆ°á»i Ä‘ang băn khoăn vá»›i câu há»i “có nên bá» xứ sở ra Ä‘i hay không?â€.Thế nhÆ°ng, trong cuốn Những ngà y cuối cùng của Việt Nam Cá»™ng Hoà (Montréal: Tủ sách Nghiên Cứu Sá» Äịa, 1979), Nguyá»…n Khắc Ngữ có ghi rằng Bùi Bảo Trúc, vá»›i chức vụ Trưởng CÆ¡ Quan Thông Tin Quốc Ngoại, đã Ä‘i công tác ở nÆ°á»›c ngoà i trÆ°á»›c khi bá»™ Ä‘á»™i Bắc Việt bắt đầu tấn công và o miá»n Nam. Và trong những ngà y Sà i Gòn sắp thất thủ, Bùi Bảo Trúc đã chạy sang Canada, chứ không há» trở lại Việt Nam!
CÅ©ng có thể Thanh Tâm Tuyá»n đã nói câu nà y vá»›i má»™t ngÆ°á»i khác, và Bùi Bảo Trúc được nghe kể lại. Tuy nhiên, cái sai lầm của Bùi Bảo Trúc là ở chá»— ông dám khẳng định rằng từ khi sang Mỹ, Thanh Tâm Tuyá»n “không là m thÆ¡ nữaâ€. Có lẽ ông không tháºt sá»± lÆ°u tâm đến thÆ¡, không tìm Ä‘á»c, nên không há» biết rằng Thanh Tâm Tuyá»n từ khi sang Mỹ vẫn là m thÆ¡. Có thể Ãt hÆ¡n trÆ°á»›c, nhÆ°ng vẫn là m. Trong mÆ°á»i mấy năm qua, thỉnh thoảng tôi lại Ä‘á»c được má»™t bà i thÆ¡ má»›i của Thanh Tâm Tuyá»n trên những tạp chà văn há»c Việt Nam xuất bản ở Mỹ. Tôi vừa trao đổi vá»›i Nguyá»…n HÆ°ng Quốc vá» Ä‘iá»u nà y, thì anh nói rằng anh cÅ©ng đã Ä‘á»c được má»™t số thÆ¡ Thanh Tâm Tuyá»n viết ở Mỹ. Chúng t ôi vừa đăng lại và i bà i trên trang Tiá»n Vệ, má»i Ä‘á»™c giả và o xem.
Tôi Ä‘oán có lẽ Bùi Bảo Trúc chỉ muốn lãng mạn hoá hình ảnh Thanh Tâm Tuyá»n khi nhà thÆ¡ vừa qua Ä‘á»i. Thế nhÆ°ng, khi câu văn sai sá»± tháºt của Bùi Bảo Trúc được “nhặt†và o để là m câu kết luáºn cho bà i giá»›i thiệu Thanh Tâm Tuyá»n trong Ngà y ThÆ¡ Việt Nam ở Văn Miếu (03.03.2007), thì khán giả có thể Ä‘á»c ra má»™t ý nghÄ©a khác, rất phù hợp vá»›i chiến dịch kiá»u váºn “khúc ruá»™t ngà n dặmâ€!
*
Ở đây, tôi không muốn Ä‘Æ°a ra bất cứ lá»i phán xét nà o vá» công việc ấy của Phan Huyá»n ThÆ°. Tôi chỉ ghi lại má»™t loạt câu há»i lan man nẩy sinh trong óc tôi:
Tại sao Phan Huyá»n ThÆ° không tá»± viết ra những suy nghÄ© của mình vá» Thanh Tâm Tuyá»n, ngÆ°á»i đã “ảnh hưởng†đến cô, đã “dắt dẫn†cô “đến vá»›i văn chÆ°Æ¡ng†(nhÆ° cô đã phát biểu trÆ°á»›c báo chÃ)? Suy nghÄ© của cô, dù có thiếu sâu sắc Ä‘i nữa, vẫn đáng quý, vì đó là tấm lòng chân thà nh của cô đối vá»›i nhà thÆ¡ quá cố, phải thế không? Nếu cô không đủ tá»± tin để Ä‘Æ°a ra lá»i nháºn định của mình vá» Thanh Tâm Tuyá»n, thì cô có thể trÃch lại lá»i của ngÆ°á»i khác (dù số lượng văn trÃch chiếm gần nhÆ° toà n bà i!), nhÆ°ng đã là m thế, tại sao cô lại không ghi xuất xứ? Có phải cô không muốn, hay không dám, công khai ghi tên các nhà văn Äặng Tiến và Bùi Bảo Trúc và o cây thÆ¡? Nếu cô ghi “trÃch Äặng Tiến và Bùi Bảo Trúcâ€, thì cô có bị ai khiển trách không? Có ai cấm cô ghi ra nhÆ° thế không? Có phải nhà nÆ°á»›c cho phép nhắc đến tên những nhà văn, nhà thÆ¡ “Việt kiá»u†đã chết, và nghiêm cấm việc nhắc đến tên những nhà thÆ¡, nhà văn “Việt kiá»u†còn Ä‘ang sống ở nÆ°á»›c ngoà i? Có phải cô Ä‘em Thanh Tâm Tuyá»n ra là m “cây thơ†là để được tiếng Ä‘á»™c đáo? Hay cô dùng Thanh Tâm Tuyá»n nhÆ° má»™t chút son phấn để tô Ä‘iểm cho chÃnh sách “cởi mở†và chiến dịch kiá»u váºn của chÃnh quyá»n? Tại sao cô phải cắt bá» những năm tháng tù Ä‘Ã y trong tiểu sá» của nhà thÆ¡? Cô không dám hay không muốn công nháºn sá»± uyên bác, tÆ° cách và tiết tháo của nhà thÆ¡? Nếu cô giữ nguyên những Ä‘iá»u đó trong bà i giá»›i thiệu thì cô có bị phiá»n hà gì không, hay có ai cảm thấy khó chịu không? Cô tá»± ý là m thế, hay có ngÆ°á»i đã bảo cô phải là m thế?
“Cây thÆ¡ Thanh Tâm Tuyá»n†có ý nghÄ©a gì, khi tiểu sá» của nhà thÆ¡ bị cắt xén, bóp méo? Khi những phẩm tÃnh đẹp đẽ của nhà thÆ¡ bị gá»t bá»? Khi ngÆ°á»i đứng ra giá»›i thiệu nhà thÆ¡ lại không nói từ ý nghÄ© của chÃnh mình, mà “nhặt†những câu nói từ những ngÆ°á»i mà chÃnh mình không muốn hay không dám công khai thừa nháºn? Khi nhà thÆ¡ bị sá» dụng nhÆ° son phấn để trang Ä‘iểm tạm bợ cho má»™t Ä‘Æ°á»ng lối chÃnh trị mà suốt Ä‘á»i nhà thÆ¡ đã không há» thoả hiệp?
Và , cuối cùng, Ä‘iá»u nà y có ý nghÄ©a gì: nhà thÆ¡ Thanh Tâm Tuyá»n — má»™t tác gia là m má»›i ná»n văn há»c miá»n Nam trÆ°á»›c 1975, và các tác phẩm của ông đã tạo nên má»™t lối rẽ cho văn há»c Việt Nam nói chung trong ná»a sau thế ká»· XX, bằng cách là m má»›i câu thÆ¡, bà i thÆ¡, ý thÆ¡ và quan niệm thi ca Việt Nam — khi từ trần, cách đây gần đúng má»™t năm (22.03.2006), đã không hỠđược bất cứ ai và bất cứ má»™t tá» báo nà o ở Việt Nam nhắc đến, nay lại được/bị Ä‘em ra giá»›i thiệu trên má»™t tấm poster ngoà i sân Văn Miếu, qua và i hà ng chữ vay mượn theo lối chắp vá và cắt xén nhÆ° thế, chỉ trong má»™t ngà y thôi, rồi bị gỡ xuống, vất Ä‘i...?
11.03.2007 Bà i xin lá»—i của Phan Huyá»n ThÆ° 13.3.2007 Phan Huyá»n ThÆ° Lá»i xin lá»—i Hà Ná»™i, ngà y 12-3-2007
ThÆ°a anh Äặng Tiến, ThÆ°a ông Bùi Bảo Trúc, ThÆ°a anh Hoà ng Ngá»c-Tuấn, ThÆ°a các anh chị trong ban biên táºp talawas, ThÆ°a các bạn yêu thÆ¡ và những ngÆ°á»i kÃnh trá»ng nhà thÆ¡ Thanh Tâm Tuyá»n,
Tôi là Phan Huyá»n ThÆ°,
Tôi xin phép được nhá» các anh chị trong ban biên táºp talawas cho tôi chÃnh thức gá»i lá»i xin lá»—i đến anh Äặng Tiến, ông Bùi Bảo Trúc và tất cả những Ä‘á»™c giả yêu thÆ¡ và kÃnh trá»ng nhà thÆ¡ Thanh Tâm Tuyá»n. Tất cả những chi tiết mà anh Hoà ng Ngá»c-Tuấn phát hiện ra (tôi tin rằng không chỉ riêng anh Hoà ng Ngá»c-Tuấn mà tất cả những ai đã từng yêu mến và kÃnh trá»ng tà i năng của nhà thÆ¡ Thanh Tâm Tuyá»n cÅ©ng sẽ nháºn ra những Ä‘iá»u tÆ°Æ¡ng tá»±) khi anh Ä‘á»c ná»™i dung hai tấm poster của tôi giá»›i thiệu vá» tuổi trẻ của nhà thÆ¡ Thanh Tâm Tuyá»n trong Ngà y ThÆ¡ Việt Nam lần thứ V tại Sân Nhà Thái há»c - Văn Miếu - Quốc Tá» Giám vừa qua Ä‘á»u rất chÃnh xác. Tháºm chÃ, chÃnh xác từng câu từng chữ, nhÆ° quà vị đã thấy.
Việc là m của tôi tháºt đáng xấu hổ, qua đó quà vị có thể thấy rằng nó đã là m tổn hại đến tÆ° cách đạo đức của má»™t nhà thÆ¡ (lẽ ra phải tá»± biết cách bảo vệ hình ảnh của mình trÆ°á»›c đám đông) nhÆ° tôi.
Tôi xấu hổ vì mình đã không đủ bản lÄ©nh cÅ©ng nhÆ° hiểu biết tháºt sá»± để đánh giá vá» má»™t nhà thÆ¡ mình vốn ngưỡng má»™.
Tôi xin gá»i lá»i xin lá»—i chân thà nh nhất đến nhà phê bình Äặng Tiến, ngÆ°á»i đã giúp tôi có thêm rất nhiá»u thông tin và hiểu biết vá» Thanh Tâm Tuyá»n, cÅ©ng nhÆ° cảm Æ¡n ông Bùi Bảo Trúc, nhá» có những thông tin của ông mà tôi biết thêm vá» tiểu sá», cuá»™c Ä‘á»i của Thanh Tâm Tuyá»n, má»™t nhà thÆ¡ sống cách xa tôi hÆ¡n ná»a thế k á»· và không chỉ hà ng ngà n cây số địa lý…
Trong thâm tâm tôi, tôi muốn hiểu biết nhiá»u hÆ¡n nữa, và có nhiá»u cÆ¡ há»™i hÆ¡n nữa để giá»›i thiệu vá» nhà thÆ¡ Thanh Tâm Tuyá»n vá»›i những Ä‘á»™c giả yêu thÆ¡ mà chÆ°a có dịp hiểu biết vá» Thanh Tâm Tuyá»n. CÅ©ng chÃnh vì váºy, tôi thấy những nháºn xét của anh Hoà ng Ngá»c-Tuấn vá» tôi trong việc chá»n lá»±a Thanh Tâm Tuyá»n và tìm chá»— cho sá»± xuất hiện của ông trong Ngà y ThÆ¡ Việt Nam vừa qua là xác đáng, và tôi xin chân thà nh nháºn lấy những Ä‘iá»u hổ thẹn ấy vá» mình.
ThÆ°a nhà thÆ¡ Thanh Tâm Tuyá»n, nếu có thể, mong anh linh của ông hãy mỉm cÆ°á»i và gáºt đầu tha thứ cho kẻ háºu sinh của ông vá» những Ä‘iá»u kẻ háºu sinh ấy rất khó có thể giải thÃch “tại sao†trong hoà n cảnh riêng của mình.
Xin cảm Æ¡n ban biên táºp talawas đã là m cầu nối cho tôi đến vá»›i những ai quan tâm đến Thanh Tâm Tuyá»n và sá»± phát triển của thi ca Việt Nam.
Trân trá»ng,
Phan Huyá»n ThÆ°
© 2007 talawas Phạm Xuân Nguyên “phê†lại Hoà ng Ngá»c Tuấn Phạm Xuân Nguyên Má»™t Ä‘Ãnh chÃnh cho Hoà ng Ngá»c-Tuấn
Việc Hoà ng Ngá»c-Tuấn chỉ ra lá»—i của Phan Huyá»n ThÆ° trong vụ “poster thơ†Thanh Tâm Tuyá»n ở sân Văn Miếu, là cần thiết.
Việc Phan Huyá»n ThÆ° xin lá»—i, là cần thiết.
Và cÅ©ng là cần thiết, việc Ä‘Ãnh chÃnh cho Hoà ng Ngá»c-Tuấn má»™t lá»—i trong bà i viết đó của anh.
Cái lá»—i đó ở cuối bà i, khi anh viết: “Nhà thÆ¡ Thanh Tâm Tuyá»n... khi từ trần, cách đây gần đúng má»™t năm (22.03.2006), đã không hỠđược bất cứ ai và bất cứ má»™t tá» báo nà o ở Việt Nam nhắc đến...â€.
Xin thÆ°a, Tạp chà ThÆ¡ của Há»™i Nhà văn Việt Nam, số 3/2006, từ trang 76 đến trang 80 đã đăng 4 bà i thÆ¡ của Thanh Tâm Tuyá»n: “Tình cá»â€, “Liên những bà i thÆ¡ tình thá»i chia cách†(Ä‘oạn I và IV), “Äỉnh non xa†và “Phục sinhâ€, kèm theo bà i giá»›i thiệu ngắn nhÆ° sau: NHÀ THÆ THANH TÂM TUYỀN Nhà thÆ¡ Thanh Tâm Tuyá»n tên thá»±c là DzÆ° Văn Tâm, sinh ngà y 13.3.1936 tại thà nh phố Vinh, Nghệ An. Ông bÆ°á»›c và o văn há»c rất sá»›m. Năm 1952, trên tuần báo Thanh Niên, xuất bản ở Hà Ná»™i, đã in những sáng tác đầu tay của Thanh Tâm Tuyá»n.
Vá»›i tiểu luáºn “Ná»—i buồn trong thÆ¡ hôm nay†(1955) và sau đó là hai táºp thÆ¡ Tôi không còn cô Ä‘á»™cLiên đêm mặt trá»i tìm thấy (1964) - cùng những hoạt Ä‘á»™ng tÃch cá»±c ở nguyệt san Sáng Tạo, Thanh Tâm Tuyá»n đã có những đóng góp rất đáng ghi nháºn trong tiến trình thay đổi, hiện đại hóa thÆ¡ Việt Nam.
Nhà nghiên cứu văn há»c Äặng Tiến đã viết: “Thanh Tâm Tuyá»n phá vỡ cái vá» ngữ âm của câu, hay bà i thÆ¡: loại trừ vần, không theo nhịp của ngôn ngữ, xáo trá»™n thanh Ä‘iệu bằng trắc; muốn nhÆ° thế, ông phải sắp xếp lại ý tưởng, hình ảnh, để là m má»›i ngôn ngữ... Thanh Tâm Tuyá»n tháo gỡ guồng máy ngôn ngữ ra từng bá»™ pháºn rồi lắp ghép lại thà nh những chức năng má»›i, trong văn bản má»›i.
ThÆ¡ Thanh Tâm Tuyá»n, tá»± nó, là má»™t thế giá»›i, và đồng thá»i má»™t không gian nhìn ra thế giá»›iâ€. Chắc chắn sẽ còn nhiá»u Ä‘iá»u cần được trao đổi, tÆ°á»ng giải, song thÆ¡ Thanh Tâm Tuyá»n cùng những quan niệm vá» thÆ¡ của ông giữa cuối những năm năm mÆ°Æ¡i và đầu những năm sáu mÆ°Æ¡i thế ká»· trÆ°á»›c là má»™t hiện tượng tạo được nhiá»u quan tâm, là má»™t bÆ°á»›c ngoặt đáng trá»ng. ThÆ¡ Thanh Tâm Tuyá»n có sức ám ảnh và không dá»… cắt nghÄ©a được hết.
Là má»™t tà i năng khá Ä‘a dạng, ngoà i thÆ¡, là điá»u tâm huyết nhất, Thanh Tâm Tuyá»n còn cho xuất bản nhiá»u tác phẩm văn xuôi mang theo má»™t cá tÃnh sáng tạo Ä‘á»™c đáo: Bếp lá»a (truyện, 1957); Khuôn mặtBa chị em (kịch, 1965); Cát lầy (tiểu thuyết, 1966), Dá»c Ä‘Æ°á»ng (truyện 1966); Mù khÆ¡iTiếng Ä‘á»™ng (tiểu thuyết, 1970), Tạp ghi (phiếm luáºn, 1970)... Văn xuôi Thanh Tâm Tuyá»n cÅ©ng mang Ä‘áºm chất thÆ¡ vá»›i má»™t phong cách không dá»… trá»™n lẫn.
Nhà thÆ¡ Thanh Tâm Tuyá»n vừa qua Ä‘á»i ngà y 22/3/2006.
Äể tưởng nhá»› má»™t tà i năng có nhiá»u tâm huyết đóng góp cho quá trình hiện đại hóa thÆ¡, chúng tôi xin trân trá»ng giá»›i thiệu lại má»™t số sáng tác tiêu biểu của nhà thÆ¡ Thanh Tâm Tuyá»n.
TẠP CHà THÆ
Tạp chà ThÆ¡ của Há»™i Nhà văn Việt Nam ra mắt đầu năm 2006 (tiá»n thân là tá» báo ThÆ¡, phụ trÆ°Æ¡ng của báo Văn Nghệ) do nhà thÆ¡ Hữu Thỉnh là m Tổng biên táºp, ra hà ng tháng. Nhà thÆ¡ Thanh Tâm Tuyá»n mất cuối tháng 3/2006. Số 3/2006 Tạp chà ThÆ¡ phát hà nh và o tháng 4 đã có ngay trang dà nh cho Thanh Tâm Tuyá»n. Tên của nhà thÆ¡ được Ä‘Æ°a ra ngoà i trang bìa cùng các tác giả khác. (Xem ảnh bìa và trang thÆ¡ kèm theo). Äiá»u đáng chú ý là những ngÆ°á»i là m Tạp chà ThÆ¡ đã cáºp nháºt rất nhanh (không biết từ những nguồn nà o) bà i viết của Äặng Tiến vá» Thanh Tâm Tuyá»n, vì cuối bà i đó có ghi Ngà y giá»— Trịnh Công SÆ¡n, Orléans, 01-4-2006. [1]
Váºy, má»™t Ä‘Ãnh chÃnh cho Hoà ng Ngá»c-Tuấn là cần thiết.
Bởi không ai tá»± mình Ä‘á»c được hết má»i thứ, má»i Ä‘iá»u.
HÃ Ná»™i 18.3.2007
(1956) và (truyện, 1964); (tiểu thuyết, 1970); [1]Bà i viết của Äặng Tiến nguyên dà nh cho tạp chà Văn, số đặc biệt vá» Thanh Tâm Tuyá»n, tháng 5 & 6.2006. Bản đăng trÆ°á»›c trên talawas ngà y 04.4.2006. Hoà ng Ngá»c Tuấn nói dá»—i 21.3.2007 Hoà ng Ngá»c-Tuấn "Bởi không ai tá»± mình Ä‘á»c được hết má»i thứ, má»i Ä‘iá»u"
Äúng thế. Cảm Æ¡n anh Phạm Xuân Nguyên. Nhá» anh mà lần đầu tiên tôi được nhìn thấy cái Tạp chà ThÆ¡ của Há»™i Nhà văn Việt Nam, má»™t tạp chà mà ngay cả các bạn thi sÄ© của tôi ở Sà i Gòn hầu nhÆ° cÅ©ng chỉ "văn kỳ thinh", chứ không biết tìm mua ở đâu để Ä‘á»c thá» cho biết. Còn tôi thì vừa ở xa, lại vừa quá báºn bịu, nên tôi cÅ©ng chỉ táºp trung theo dõi những thứ đáng Ä‘á»c. Ai mà tá»± mình Ä‘á»c được hết má»i thứ, má»i Ä‘iá»u! Tháºt váºy. Cảm Æ¡n anh. Trần Trá»ng Hoà ng Bách tiếp chiến, tấn công tiếp Phan Huyá»n ThÆ° sau khi có má»™t số ý kiến bênh vá»±c và thông cảm vá»›i cô. 23.3.2007 Trần Trá»ng Hoà ng Bách Lại xin lá»—i nữa hay đã hết thuốc chữa? 1.
Äá»c "Lá»i xin lá»—i" của Phan Huyá»n ThÆ° trong vụ "cây thÆ¡ Thanh Tâm Tuyá»n", tôi tò mò đảo chuá»™t sang má»™t cây thÆ¡ khác, cÅ©ng do nhà thÆ¡ nữ nặng lòng vá»›i sá»± nghiệp của má»™t số báºc Ä‘Ã n anh nà y giá»›i thiệu: "cây thÆ¡ Ngô Kha".
Quái lạ! Trà nhá»› tôi lá»™n tùng phèo hết cả, hay cái tiếng hô của ông Hoà ng Ngá»c-Tuấn khiến đầu óc tôi mụ mẫm, nhìn đâu cÅ©ng thấy phÆ°á»ng đạo tặc chăng? Cái ná»™i dung mà tôi Ä‘á»c được trên poster Ngô Kha của Phan Huyá»n ThÆ° sao mà quen quen, nhÆ°ng lục lại bá»™ chứa thượng và ng hạ cám của mình từ hà ng chục ngà n bà i báo đã Ä‘á»c cÅ©ng đâu phải dá»…. Thú tháºt vá»›i các vị là trong tinh thần "quyết tá» cho óc tò mò", sau má»™t buổi sáng ròng rã tìm kiếm, cuối cùng tôi cÅ©ng đã tìm ra hòn đảo mà mình đã từng ghé qua rồi lại quên Ä‘i, vì thá»±c ra nó cÅ©ng không có gì đặc biệt đến mức phải lÆ°u và o máy. Nó ở địa chỉ nà y: http://www.nhandan.com.vn/tinbai/?top=37⊂=50&article=49588, Ä‘á» ngà y 16/12/2005, vá»›i tiêu Ä‘á» "Ngô Kha - ngụ ngôn má»™t thế hệ", không Ä‘á» tên tác giả. Bà i của báo Quân Ä‘á»™i Nhân dân đăng lại trên website báo Nhân dân.
Ta hãy lần lượt xem từng Ä‘oạn trong poster Ngô Kha của Phan Huyá»n ThÆ° và so sánh chúng vá»›i bà i trên website báo Nhân dân. - Bà i trên Nhân dân: "NgÆ°á»i thắp lá»a sân trÆ°á»ng"
Phan Huyá»n ThÆ°: “NgÆ°á»i thắp lá»a sân trÆ°á»ng" - Bà i trên Nhân dân: "tốt nghiệp thủ khoa khóa I (ÄH SÆ° phạm Huế 1958-1959), Ngô Kha theo há»c tiếp Luáºt khoa và từ năm 1962, anh dạy Văn và đạo đức tại các trÆ°á»ng Quốc há»c, Hà m Nghi, Nguyá»…n Du, HÆ°ng Äạo của Huế."
Phan Huyá»n ThÆ°: “tốt nghiệp thủ khoa khóa I (ÄH SÆ° phạm Huế 1958-1959), Ngô Kha theo há»c tiếp Luáºt khoa và từ năm 1962, anh dạy Văn và đạo đức tại các trÆ°á»ng Quốc há»c, Hà m Nghi, Nguyá»…n Du, HÆ°ng Äạo của Huế.†- Bà i trên Nhân dân: “Ngô Kha luôn dạy cho há»c trò ý thức tá»± tôn của má»™t dân tá»™c. Ông Nguyá»…n Công Thắng- ngÆ°á»i há»c trò của Ngô Kha nhá»› lại: '… thầy Kha hầu nhÆ° chỉ bình luáºn thá»i sá»±, biến giá» há»c thà nh má»™t cuá»™c đối thoại sinh Ä‘á»™ng vỠý thức công dân trong má»™t xã há»™i nhiá»…u nhÆ°Æ¡ng, vá» dân chủ và cách mạng dân tá»™c, vá» chiến tranh và hòa bình.â€
Phan Huyá»n ThÆ°: “Ngô Kha luôn dạy cho há»c trò ý thức tá»± tôn của má»™t dân tá»™c. Má»™t há»c trò của anh nhá»› lại: "Thầy Kha hầu nhÆ° chỉ bình luáºn thá»i sá»±, biến giá» há»c thà nh má»™t cuá»™c đối thoại sinh Ä‘á»™ng vỠý thức công dân trong má»™t xã há»™i nhiá»…u nhÆ°Æ¡ng, vá» dân chủ và cách mạng dân tá»™c, vá» chiến tranh và hòa bình." - Bà i trên Nhân dân: "Những thanh niên Huế tÃnh cách vốn phẳng lặng nhÆ° dòng sông HÆ°Æ¡ng, nhÆ°ng sống trong ngục trần gian Mỹ-ngụy, trái tim và tâm hồn há» nổi sóng. Quán Bạn-má»™t há»™i quán của văn nghệ sÄ©, trà thức ngà y ấy, là nÆ¡i tụ há»™i của văn chÆ°Æ¡ng thÆ¡ phú, âm nhạc, nhÆ°ng cÅ©ng là nÆ¡i tụ há»™i của những trái tim yêu nÆ°á»›c..."
Phan Huyá»n ThÆ°: "Những thanh niên Huế tÃnh cách vốn phẳng lặng nhÆ° dòng sông HÆ°Æ¡ng, nhÆ°ng khi cần, trái tim và tâm hồn há» sẵn sà ng ná »•i sóng. Quán Bạn-má»™t há»™i quán của văn nghệ sÄ©, trà thức do Ngô Kha và Trần Quang Long láºp nên năm 29 tuổi, là nÆ¡i tụ há»™i của văn chÆ°Æ¡ng, âm nhạc, nhÆ°ng cÅ©ng là nÆ¡i tụ há»™i của những trái tim yêu nÆ°á»›c." - Bà i trên Nhân dân: "Năm 1964, địch Ä‘Ã n áp nhóm Quán Bạn. Cùng vá»›i nhà thÆ¡ Trần Quang Long, Ngô Kha bị địch bắt giam và được ghi và o sổ Ä‘en của những ngÆ°á»i bị chúng để mắt thÆ°á»ng xuyên. Há»c sinh, sinh viên biểu tình đòi chÃnh quyá»n "trả lại thầy giáo Kha cho chúng tôi", "Äả đảo bá»n cÆ°á»›p thầy".
Phan Huyá»n ThÆ°: "Năm 1964, địch Ä‘Ã n áp nhóm Quán Bạn. Ngô Kha bị bắt giam và được ghi và o sổ Ä‘en của những ngÆ°á»i bị chúng để mắt thÆ°á»ng xuyên. Há»c sinh, sinh viên biểu tình đòi chÃnh quyá»n "trả lại thầy giáo Kha cho chúng tôi", "Äả đảo bá»n cÆ°á»›p thầy". - Bà i trên Nhân dân: "Hai năm sau, và o năm 1966, quân Ä‘á»™i Sà i Gòn đẩy anh và o lá»±c lượng Ä‘á»™ng viên trù bị... Ngô Kha hụt hẫng đến tá»™t Ä‘á»™, anh giam mình trong cô Ä‘Æ¡n và tá»± giết mình bằng ná»—i cô Ä‘Æ¡n ấy. Những vần thÆ¡ của anh nhÆ° là tiếng gà o thét từ khÆ°á»›c của những ngÆ°á»i bị Ä‘Ã y và o cuá»™c:
Con đã Ä‘i bao năm mẹ không rá»i ngưỡng cá»a và nay gió cÅ©ng tang bồng nhÆ°ng thi sÄ© vẫn nằm im trong nhà tù vÄ©nh cá»u Phan Huyá»n ThÆ°: "Hai năm sau, 31 tuổi, quân Ä‘á»™i Sà i Gòn đẩy Ngô Kha và o lá»±c lượng Ä‘á»™ng viên trù bị. Ngô Kha hụt hẫng đến tá»™t Ä‘á»™, anh giam mình trong cô Ä‘Æ¡n và tá»± giết mình bằng ná»—i cô Ä‘Æ¡n ấy. Những vần thÆ¡ của anh nhÆ° là tiếng gà o thét từ khÆ°á»›c của những ngÆ°á»i bị Ä‘Ã y và o cuá»™c: Con đã Ä‘i bao năm mẹ không rá»i ngưỡng cá»a và nay gió cÅ©ng tang bồng nhÆ°ng thi sÄ© vẫn nằm im trong nhà tù vÄ©nh cá»u" *
Thiết nghÄ© không cần dẫn ra thêm nữa, chỉ cần tổng kết ngắn gá»n rằng những chữ duy nhất thuá»™c sở hữu trà tuệ của Phan Huyá»n ThÆ° trên tấm poster nà y là : (Ngô Kha) "Sinh năm 1935" và "Phan Huyá»n ThÆ° giá»›i thiệu". Tất cả các chữ khác thuá»™c bản quyá»n của tác giả bà i trên báo Nhân dân. Tại đây, nữ sÄ© của chúng ta đã không cần mất chút Ãt công sức nhÆ° ở poster Thanh Tâm Tuyá»n, cô bệ nguyên xi cái của ngÆ°á»i khác và o là m cái của mình, nhÆ° thể của... chùa váºy.
Câu chuyện nà y khiến tôi phải nhìn nháºn vụ "cây thÆ¡ Thanh Tâm Tuyá»n" cÅ©ng nhÆ° "Lá»i xin lá»—i" của Phan Huyá»n ThÆ° và những ý kiến chia sẻ cảm thông, tháºm chà ca ngợi cô, dÆ°á»›i má»™t ánh sáng khác.
Ở đây khó có lý do gì "nhạy cảm" để biện bạch hay cảm thông: Ngô Kha được "toà n Äảng toà n dân ta đồng tâm nhất trÃ" vinh danh là nhà thÆ¡ liệt sÄ© vá»›i biết bao là phẩm chất cá»±c kỳ an toà n cho ngÆ°á»i giá»›i thiệu nhà thÆ¡ nà y trên sân Văn Miếu. Bà i viết mà Phan Huyá»n ThÆ° nhỡ tay cầm nhầm được đăng trên hai tá» báo thuá»™c loại "bố của chÃnh thống", là báo Nhân dân và báo Quân Ä‘á»™i Nhân dân. Mà nhân đây, cÅ©ng phải há»i ngược lại vá» vụ Thanh Tâm Tuyá»n: Nếu tá» Tạp chà ThÆ¡ của Há»™i Nhà văn Việt Nam sẵn sà ng trÃch dẫn Ä‘Ãch danh ông Äặng Tiến trong lá»i giá»›i thiệu vá» Thanh Tâm Tuyá»n thì là m sao Phan Huyá»n ThÆ° lại phải... giấu ông Äặng Tiến Ä‘i nhỉ?
Lại má»™t lá»i xin lá»—i nữa chăng? Hay cái bệnh chung của toà n xã há»™i Việt Nam hiện nay: "tăng xin, giảm mua, tÃch cá»±c cầm nhầm" đã ngấm đến xÆ°Æ¡ng tuá»· của cả tầng lá»›p trà thức tinh hoa - giá»›i văn nghệ sÄ© – và đã hết thuốc chữa? Câu chuyện Phan Huyá»n ThÆ° vá»›i hai tấm poster nói trên chắc chắn chỉ là phần nổi của tảng băng. Vì thế khi phải nêu trÆ°á»ng hợp của cô ra đây, xin được hiểu là tôi không có cắc cá»› gì riêng vá»›i cá nhân cô cả.
CÅ©ng nhân đây, xin được mách rằng Ä‘oạn sau đây của bà i trên báo Nhân dân mà Phan Huyá»n ThÆ° đã "trÃch dẫn không thÆ°Æ¡ng tiếc":
"xuất hiện nhÆ° má»™t ngá»n cỠđầu, hô hà o bãi khóa, xuống Ä‘Æ°á»ng và khởi thảo các bản tuyên ngôn tuyên chiến vá»›i chế Ä‘á»™ Ä‘á»™c tà i Mỹ-ngụy. Giá»ng thÆ¡ của Ngô Kha cÅ©ng thay đổi theo tÆ° tưởng và hà nh Ä‘á»™ng của anh, từ "Bà i ca tá»± quyết" đến "Cho những ngÆ°á»i nằm xuống" rồi "TrÆ°á»ng ca Hòa bình".
lại có nguồn gốc từ một bà i báo khác, đăng trước đó 8 tháng:
"xuất hiện nhÆ° má»™t ngá»n cá», hô hà o bãi khóa, xuống Ä‘Æ°á»ng và khởi thảo các bản tuyên ngôn, tuyên chiến vá»›i chế Ä‘á»™ Mỹ ngụy. Những bà i thÆ¡ má»›i của Ngô Kha lúc nà y là những khúc tráng ca mang đầy dấu ấn của thá»i cuá»™c: Bà i ca tá»± quyết, Cho những ngÆ°á»i nằm xuống, TrÆ°á»ng ca hòa bình..."
(Thái Ngá»c San, Thanh niên 01/3/2005: http://www.thanhnien.com.vn/News/PrintView.aspx?ID=78355)
Ai "đạo" ai, thiết nghÄ© đã rõ. Äiá»u đáng lÆ°u ý là hiện tượng đồ ăn trá»™m, nếu không bị phát hiện, cứ thế mà vô tÆ° tuồn từ tay ngÆ°á»i nà y sang ngÆ°á»i khác.
2.
Cuối cùng là má»™t Ä‘iá»u không trá»±c tiếp liên quan đến Phan Huyá»n ThÆ° nhÆ°ng có thể là má»™t câu há»i vá» tÆ° cách, quan Ä‘iểm, thái Ä‘á»™ của các nhà thÆ¡ được coi là trẻ và cấp tiến khi “có lòng†giá»›i thiệu các nhà thÆ¡ Ä‘Ã n anh trên sân Văn Miếu vừa rồi.
Trong poster giá»›i thiệu Hoà ng HÆ°ng, nhà thÆ¡ Nguyá»…n VÄ©nh Tiến cho biết vá» lối rẽ trong cuá»™c Ä‘á»i của ông Hoà ng HÆ°ng nhÆ° sau: “… ông không nhìn Ä‘á»i toà n mầu hồng nữa, ông kết bạn vá»›i những thà nh phần ‘phức tạp’, và đến năm 1982, vì má»™t lý do ‘đáng tiếc’, ông phải bÆ°á»›c và o trại cải tạo.â€
Äá»c Ä‘oạn ấy, má»™t Ä‘á»™c giả trong trắng có cách nà o hiểu khác hÆ¡n hiểu rằng ông Hoà ng HÆ°ng đáng trách kia đã sa và o má»™t môi trÆ°á»ng “phức tạp†của những kẻ phạm pháp (cá» bạc nghiện hút chẳng hạn), rồi dÄ© nhiên vì thế mà “đáng tiếc†phải Ä‘i cải tạo (nhân phẩm?).
Äoạn sau, nhÆ° Nguyá»…n VÄ©nh Tiến miêu tả tiếp, cho thấy ông Hoà ng HÆ°ng đã há»c táºp cải tạo tốt, đạt được nhiá»u tiến bá»™ trong tù ra sao, rồi từ đó được ra tù và cuá»™c Ä‘á»i lại đẹp là m sao!
Không nói thì thôi, nói ỡm á» nhÆ° thế thì há»i Ãch lợi gì, hỡi các nhà thÆ¡ trẻ và cấp tiến?
© 2007 talawas
Câu blog bằng cách copy có modify comments của mình ở post này trong blog em Minh Diệu (a very talented young girl).
READING MILAN KUNDERA
... as for me, I think the story (The Unbearable Lightness of Being) is more as a story about the contradictions inside ourselves, our concepts of love, of life, and of freedom. We long for freedom but never can be really free because we are always tied by our concepts. So the husband betrays because he believes that in betraying, he's freer, happier and truly himself. In other words, the tragedy is not the tragedy of individuals versus society. It's a tragedy of being individual: we are trapped in this life, we have only one life, we never know who we really are and which "version" of us is better. Being is light, because after all, nothing is really important, everyone only has one life and no-one knows better than others. But on the other hand, this lightness is also unbearable because of utterly the same reason.
Anyway, I consider "The Unbearable Lightness" is his best work, in fact, I believe it as one of the most beautiful and insightful works in several decades. For Kundera's other works, I suggest trying "The Joke" and "The Laughable Loves". Most of the rest are kitsch, Kundera-imitating-Kundera :D.
In a second thought (under the influence of the great thinker today20 and under her heavy pressure for crediting her influence!), I think calling Kundera's works as a tragedy perhaps is too much a word. It should be called tragic-comedy. Or not really so, because they are not tragedy or comedy in the old serious meaning (perhaps he would call these words "kitsch"). His works are both a laugh and a sigh. But that's true for most of us. For most of us, life is both a laugh and a sigh, neither comedy nor tragedy. Or in that way, perhaps it's a real tragedy, the tragedy of banality (the word borrowed from Hannah Arendt's "the banality of evil"). Remember the story of Stalin's son and shit?
Nói tới Tào Tháo, người đọc Tam Quốc diễn nghĩa hẳn nhớ hình ảnh của ông như một kẻ tài giỏi nhưng gian trá, đa nghi. Những điều đó có thể có thực vì suy cho cùng, Tào Tháo là một nhà chính trị ở một quốc gia mà trong việc tranh bá đồ vương, người ăn thịt người là chuyện bình thường. Nhưng nhìn nhận một cách khách quan thì Tào Tháo là nhân vật tài giỏi nhất thời Tam Quốc, văn võ toàn tài, trị dân giỏi. Nếu so sánh với các vị vua sáng nghiệp khác của Trung Quốc thì Hán Cao Tổ cũng trí trá nhưng kiểu bịp bợm và lưu manh, Tống Thái Tổ thì mờ nhạt, may nhờ thời vận, Minh Thái Tổ thì cũng không khác với Hán Cao Tổ là mấy, đến bọn cùng thời Lưu Bị, Tôn Quyền thì lại càng kém xa vậy. Xem ra chỉ còn có Đường Thái Tông, có lẽ là vị vua tài giỏi nhất trong toàn bộ lịch sử 5000 năm của Trung Quốc, là có thể so sánh được với Tào Tháo (tất nhiên công nghiệp của Đường Thái Tông vượt xa Tào Tháo, nhưng đó là chuyện khác). Về võ nghiệp thì Tào Tháo không những thống nhất phương Bắc mà còn đánh tan người Khương, người Hung Nô, và dùng chính sác ngoại giao mềm dẻo để ổn định biên giới. Nhưng cũng có người cho rằng chính vì họ Tào không cương quyết trong cuộc tranh đấu với các tộc Hồ thành ra dị họa sau này, tới thời Tây Tấn, mới xảy ra hiện tượng Ngũ Hồ loạn Hoa. Về văn học thì Tào Tháo cũng rất xuất sắc. Cùng với hai con là Tào Thực và Tào Phi tạo thành Tam Tào, ba nhà thơ xuất sắc nhất thời Tam Quốc. Thơ Tào Tháo hào sảng, đầy khí phách của một kẻ hùng tài, đảm lược, các bài thơ thường làm theo lối “hành”. Nhặt lấy 3 bài thơ của Tào Tháo trên trang annonymous.fr.  (hình trên wikipedia) Đoản ca hành kỳ 1 (bài này có được nhắc tới trong Tam Quốc, đoạn trong trận Xích Bích) Đối tửu đương ca, Nhân sinh kỷ hà: Thí như triêu lộ, Khứ nhật khổ đa. Khái đương dĩ khảng, Ưu tư nạn vong. Hà dĩ giải ưu: Duy hữu Đỗ Khang. Thanh thanh tử câm, Du du ngã tâm. Đãn vi quân cố, Trầm ngâm chí kim. U u lộc minh, Thực dã chi tần. Ngã hữu gia tân, Cổ sắt xuy sinh. Hạo hạo như nguyệt, Hà thời khả chuyết ? Ưu thung trung lai, Bất khả đoạn tuyệt. Việt mạch độ thiên, Uổng dụng tương tồn. Khế khoát đàm yến, Tâm niệm cựu ân. Nguyệt minh tinh hy, Ô thước nam phi, Nhiễu thụ tam tạp, Vô chi khả y. Sơn bất yếm cao, Thuỷ bất yếm thâm. Chu Công thổ bộ, Thiên hạ quy tâm. | Bài hát ngắn kỳ 1 (Người dịch: Lệ Chi Sơn). Bản dịch này tớ không thích bằng bản dịch của Phan Kế Bính trong Tam Quốc, không hiểu sao các bản Tam Quốc trên Internet bây giờ đều tóm tắt, bỏ hết thơ phú trong đó). Trước ly rượu ta nên ca hát Một đời người thấm thoát là bao ? Khác chi mấy hạt sương mai, Ngày qua sầu tủi hỏi ai không buồn ? Vụt đứng dậy, lòng thêm khảng khái Nhưng cái buồn đeo mãi không tha Giải sầu chỉ một chăng là Mượn đôi ba chén cửa nhà Đỗ Khang Tuổi đi học, áo xanh cổ cứng Mà lòng ta bịn rịn hôm mai Nhưng thôi nhắc mãi làm chi Tuổi xanh quá vãng vì mi ta buồn Con hươu lạc kêu trên đồng vắng Chân ngẩn ngơ mồn gặm cỏ non Nhà ta khách quý rộn ràng Đàn ca sáo phách bập bùng thâu đêm Mảnh trăng nọ treo trên trời rộng Biết bao giờ hết sáng ngàn cây ? Nỗi buồn ập đến ai hay Lòng ta vương vấn khi đầy khi vơi Xông pha mãi một đời gió bụi Uổng công ta lui tới đeo đai Bi hoan ly hợp một đời Mong người tri kỷ đứng ngồi chẳng an Trăng vằng vặc sao ngàn thưa thớt Quạ về nam thảng thốt kêu thương Liệng quanh cây những mấy vòng Mà không tìm được một cành nương thân Chẳng quản ngại ta tìm tri kỷ Dù núi cao, biển cả sâu nông Một đời nghiền ngẫm Chu công Làm sao thiên hạ dốc lòng về ta. | . Hao lý hành
Quan Đông hữu nghĩa sĩ, Hưng binh thảo quần hung; Sơ kỳ hội , Nãi tâm tại ; Quân hợp lực bất tề, Trù trừ nhi nhạn hành; Thế lợi sử nhân tranh, Tự hoàn tự tương tường; đệ xưng hiệu, Khắc tỷ ư bắc phương; Khải giáp sinh kỷ sắt, Vạn tính dĩ tử vong; Bạch cốt lộ ư dã, Thiên lý vô kê minh; Sinh dân bách di nhất, Niệm chi nhân đoạn trường. | Bài ca về làng Hao (Người dịch: Nguyễn Bích Ngô) Quan Đông có nghĩa sĩ, Dấy binh dẹp nhiễu nhương. Bắt đầu họp Mạnh Tân Lòng vẫn ở Hàm Dương. Quân hợp sức không đều Ngần ngừ rồi chia đường. Thế lợi bắt người tranh Giết nhau co như thường. Hoài Nam em xưng đế Khắc ấn ở Bắc phương. Giáp trụ sinh chấy rận, Muôn dân bị tử thương! Xương trắng phơi ngoài nội Tiếng gà vắng dặm trường Trăm người còn sống một, Ai nghĩ chẳng đoạn trường. | Khổ hàn hành Bắc thượng , Nam tai hà nguy nguy! Dương trường bang khúc chuyết. Xa luân vị chi tồi, Thụ một hà tiêu sắt! Bắc phong thanh chính bi. Hùng bi đối ngã tôn. Hổ báo hiệp lộ đề. Khê cốc thiểu nhân dân, Tuyết lạc hà phi phi, Diêu canh trường thán tức Viễn hành đa sơ hoài Ngũ tâm hà phẫn uất ? Tá dục nhất đông quy. Thủy thâm cảo lương tuyệt. Trường lộ chính bồi hồi. Mê hoặc thất cố lộ, Mạc mộ vô túc lâu. Hành nhật dĩ viễn chí. Nhân mã đồng thời cơ. Đảm nang thành thủ tân, Phụ băng trì tác mễ. Bi bi "Đông Sơn" thị, Du du linh ngã ai! | Khổ hàn hành Phía Bắc Thái Hàng sơn, Vòi vọi lên gian nan. Đường ruột dê uống khúc, Làm bánh xe vỡ tan. Cây cối sao hiu hắt. Gió bắt rít trên ngàn. Gấu ngồi xổm ngó khách; Hổ bên đường gầm vang. Tuyết rơi sao phơi phới, Hang hốc ít nhân dân, Đi xa dạ ngùi ngùi. LÒng ta sao buồn bực Về đông mong tới ngày. Nước sâu cầu lại gãy. Giữa đường dạ bồi hồi. Mê hoặc quên đường cũ Tối mịt trọ nhà ai ? Đi ngoài bao ngày tháng, Đói cả ngựa lẫn người. Quảy gói đi kiếm củi, Lấy gia để thổi cơm. Dằng dặc một nỗi buồn... |
Nụ Nụ và hoa Trắng Hồng Vàng
Từ Wikipedia. Một số chi tiết về thời Tam quốc. - Chúng ta biết Ngũ hổ tướng của Thục là Quan, Trương, Triệu, Mã, Hoàng. Thế còn các tướng Nguỵ thì các tướng nào là giỏi nhất. Theo Tam quốc chí của Trần Thọ là người sống thời cuối Tam Quốc- đầu Tấn, thì Ngũ hổ tướng của Ngụy là Trương Liêu, Từ Hoảng, Trương Cáp, Vu Cấm, Nhạc Tiến chứ không phải những cái tên như Hạ Hầu Đôn, Hạ Hầu Uyên, Tào Nhân là những tướng thường chỉ huy hẳn một đạo quân. Ngòai Trương Liêu- tướng rõ ràng xuất sắc nhất của Ngụy- thì danh sách này hơi đáng ngạc nhiên vì các tướng đó đều khá tầm thường trong Tam quốc diễn nghĩa. Từ Hoảng chỉ nổi lên như một vị võ tướng dạng Hứa Chử, thế nên đến trận Phàn Thành thì lại bùng phát một cách đáng ngạc nhiên như một vị tướng xuất sắc khi chặn được Quan Vũ khi Quan Vũ đánh lên phía Bắc. Vu Cấm, Nhạc Tiến đều có vai trò khá lờ mờ, Vu Cấm còn bị Quan Vũ bắt sống. Trương Cáp cũng chỉ được nhắc tới như một tướng khá của nước Ngụy trong giai đoạn sau mà thôi. Trong khi trái ngược lại, Ngũ hổ tướng của Thục thì được mô tả như thần thánh. - Trận Xích Bích được ước lượng trên wikipedia gồm 200.000 quân Tào và 50.000 quân Tôn-Lưu. Số 5 vạn quân thì giống như trong Tam quốc diễn nghĩa còn số quân Tào trong truyện thì lên tới 80 vạn. Trong trận này thì vai trò của Chu Du là chủ yếu còn Gia Cát Lượng thì mờ nhạt không đáng kể. Trong chiến dịch trừng phạt Ngô của Thục do Lưu Bị thân chinh thì quân mỗi bên được ước khoảng 5 vạn (truyện hình như là 50 vạn quân Thục?). Gia Cát Lượng không tham dự chiến dịch (quân sư của Lưu Bị chiến dịch này là Mã Lương) nhưng không phản đối nó như ở trong truyện. - Nhiều chi tiết trong truyện không được coi là đúng ví dụ như cái chết của Thái Sử Từ, Hoàng Trung, Từ Hoảng hay Cam Ninh đều không phải là tử trận mà là chết do bệnh tật. Quan Hưng, Trương Bào cũng không tham gia chiến trận gì cho bên Thục. Cũng không có chuyện tướng Phan Chương bên Ngô bị Thục giết hay bọn My Phương bị Thục đem tế Quan Vũ mà My Phương về sau vẫn tiếp tục làm tướng Ngô. - Cả nhà Quan Vũ về sau bị con trai Bàng Đức giết sạch khi Ngụy chiếm được Thục. Chi tiết này không nhớ có ghi trong Tam quốc diễn nghĩa không. - Thống kê dân số thời Tam Quốc ghi trong Tam quốc chí: Ngụy 4.4 triệu, Thục 940.000 người và Ngô 2.3 triệu người. Thống kê dân số cuối thời Đông Hán, toàn đế quốc là 56 triệu trong khi thống kê thời Tây Tấn sau khi mới thống nhất đất nước, là 16 triệu dân. Chứng tỏ các cuộc chiến thời nay tiêu hao nhân lực các nước như thế nào. - Tiếc là ở Việt Nam người ta dịch rất nhiều sách Tàu và rất nhiều người say mê Tam quốc diễn nghĩa mà không biết tại sao vẫn chưa dịch cuốn Tam quốc chí của Trần Thọ, một cuốn sách sử chính thức về giai đoạn này (được kể trong 24 pho sử chính thức của Trung Quốc, xếp thứ 3 về thứ tự thời gian sau Sử ký của Tư Mã Thiên và Hán thư của Ban Cố).
|
|