Tuesday, August 26, 2008

Entry for August 26, 2008

Vietimes dạo này có truyền thống dịch từ sách báo Tàu các bài xét lại lịch sử, có bài có ý được, có bài không. Nhưng bài lật lại vụ Tần Thủy Hoàng đốt sách chôn nho này thì non quá.
Bài này không dẫn nguồn từ Sử ký hay nguồn nào khác, nêu vụ việc Tần Thủy Hoàng chôn "đạo sĩ":
Đốt sách chôn Nho: Tội đâu phải ở Tần Thủy Hoàng (Phần II)

"Tần Thủy Hoàng hạ lệnh, tất cả những đạo sĩ còn ở lại Hàm Dương và cả những đạo sĩ đã dời khỏi Hàm Dương đều bị tầm nã, bắt về quy án, tống giam vào một chỗ. Dưới sự đánh đập tra tấn, các đạo sĩ vì muốn tránh tội đã cáo giác, vu khống lẫn nhau. Sau khi tra xét, có hơn 460 người phạm tội, đều đem chôn sống ở Hàm Dương, làm gương cho thiên hạ.

Sự kiện đó, đời sau gắn với việc đốt sách hợp thành một câu “đốt sách, chôn Nho”. Nhưng nghiên cứu nguồn gốc của nó, có thể nói việc chôn Nho thực chất chỉ là một lần thanh lý toàn thể đối với đội ngũ đạo sĩ mà thôi. Hơn 460 người bị chôn sống này đều là những đạo sĩ chuyên xem sao đoán sô, luyện đan dược, hoàn toàn không phải là học trò hay Nho sĩ. Tư Mã Thiên trong thiên Nho lâm liệt truyện của Sử ký có nói rõ rằng: “Đến cuối đời Tần, đốt Thi Thư, chôn đạo sĩ”. Có thể thấy, về căn bản không có việc chôn Nho sinh."

Lạ là bài này trích dẫn từ thiên Nho lâm liệt truyện của Sử ký nhưng lại bỏ qua Tần Thủy Hoàng Bản ký trong Sử ký, trong đó nhắc chính xác tới sự kiện "chôn Nho sĩ". Trừ khi hoặc Phan Ngọc bịa ra trong bản tiếng Việt, hoặc tác giả bài viết chứng minh được là Tư Mã Thiên bịa ra "chôn nho" trong khi thực ra là "chôn đạo sĩ", còn thì rõ ràng là bài này áp đặt, tác giả thậm chí còn không nêu nguồn cho luận cứ "chôn đạo sĩ" của mình.

Sử ký, bản dịch của Phan Ngọc

"Hai người [Hầu Sinh, Lư Sinh] bèn bỏ trốn. Thủy Hoàng nghe nói họ bỏ trốn thì nổi giận nói:
- Trước đây ta thu các sách trong thiên hạ, sách nào không dùng được thì bỏ đi, sai triệu tập tất cả những người có văn học và những phương sĩ, thuật sĩ rất đông, muốn làm cho thiên hạ thái bình. Ta triệu tập bọn thuật sĩ là muón họ tìm thuốc lạ, nay nghe nói bọn Hàn bỏ đi không báo với ta, bọn Từ Phúc làm ta tốn kém hàng ức vạn, nhưng cuối cùng vẫn không đuợc thuốc, ngày ngày chỉ nghe chúng nói với nhau về việc tham lợi riêng của chúng. Bọn Lư Sinh được ta tôn quý, thửong cho rất nhiều nhưng lại phỉ báng ta để làm nặng điều sai lầm của ta, bọn nhà Nho ở Hàm Dương được ta sai người hỏi thì có kẻ đặt ra những lời nói nhảm để làm loạn bọn "đầu đen".

Bèn sai ngự sử xét tất cả các nhà Nho. Các nhà Nho tố giác lẫn nhau, có hơn 460 người phạm điều đã cấm. Thủy Hoàng sai chôn sống tất cả ở Hàm Dương, báo cho thiên hạ biết điều đó để làm răn. Sau đó lại sai đày ra biên giới nhiều người bị tội để đi thú."

Đoạn trên của Sử ký cũng có lời tâu của Lý Tư (được Tần Thủy Hoàng chấp nhận): "Trừ những người làm chức bác sĩ, ai cất giấu Kinh Thư, Kinh Thi, sách vở của trăm nhà thì đều đem đến các quan thú, quan úy mà đốt đi, hai người dám bàn nhau về việc Kinh Thi, Kinh Thư thì chém giữa chợ, lấy đời xưa mà chê đời nay thì giết cả họ."

Như vậy hẳn không ít nhà Nho đã bị chém vì lệnh cấm này. Cũng chú ý là chữ "chôn Nho" thực ra mang tính hình tượng để chỉ việc giết Nho sĩ của Tần Thủy Hoàng. Trong Sử ký ghi lại hơn 460 người bị chôn sống, nhưng số bị giết hại (chém giữa chợ, giết cả họ) do vi phạm lệnh cấm theo pháp lệnh của Lý Tư (từng là đệ tử của bậc đại nho Tuân Tử!) hẳn còn hơn thế nhiều.

No comments: