Theo tôi nghĩ, Võ Văn Kiệt là một nhà lãnh đạo lớn, với tầm nhìn xa hơn hẳn những người cùng thời. Nhưng chắc hẳn ông cũng không tránh khỏi những thiếu sót, sai lầm. Giá mà báo chí có thể khách quan hơn, viết về ông một cách toàn diện cả những mặt được và chưa được. Nhưng rất khó có được điều đó trong nền báo chí XHCN hiện nay.
Ngày xưa khi các vua mất, các quan lại sẽ họp nhau đặt tên thụy cho vua căn cứ vào công trạng và đức độ của vua. Vua lập nghiệp thường là Thái Tổ, Thái Tông, vua hiền đức thì là Nhân Tông, vua lập nhiều công trạng thì Thánh Tông, cho tới các vua không công trạng hoặc làm điều xấu thì tên thụy hiệu cũng tầm thường như Uy Mục, Tương Dực, hay không có thụy hiệu như Lê Ngọa Triều. Khi chép sử thì các sử quan sẽ đánh giá cả công trạng và tội trạng của các vị vua. Bên Tây thì không có tục này, nhưng cũng có một số vị vua được tôn xưng là Đại đế như Catherine, Peter I ở Nga, Frederick II ở Phổ, Henry IV ở Pháp, và cũng có những vua bị gọi theo những biệt danh xấu như Ivan the Terrible. Có thể nói, thời phong kiến tuy hẹp hòi, nhiều tệ trạng nhưng nhà vua xét ra cũng chỉ là một thể chế, không có hiện tượng sùng bái cá nhân. Hiện tượng sùng bái cá nhân là đặc tính của các thể chế toàn trị.
Quay lại chuyện ông Kiệt, ông Kiệt đã làm được nhiều việc lớn nhưng có nhiều việc ông làm cho tới nay cũng chưa biết hiệu quả như thế nào: ví dụ các công trình đường dây 500kv, nhà máy lọc dầu Dung Quất được ông Kiệt khởi xướng, đường Hồ Chí Minh là ý tưởng của ông Kiệt (nhưng sau này do ông Khải thực hiện). Hay chương trình thoát lũ ở đồng bằng sông Cửu Long. Giá có lúc nào đó có những đánh giá thật khách quan, đầy đủ về những công trình này, cả về những lợi ích và những tổn hại của nó thì sẽ tốt biết mấy. Và giá có ngày nào đó, người dân Việt Nam được đọc trên báo những bài viết về những sai lầm nào đó (cho dù có thể nhỏ hơn nhiều những công trạng) của không chỉ ông Kiệt mà cả các nhà lãnh đạo khác như ông Linh, ông Mười, ông Duẩn, cụ Hồ? Nhưng hình như các vị ấy không bao giờ phạm sai lầm, ngay cả khi ý kiến của các vị đi ngược hẳn nhau thì cũng không có ai sai lầm cả. Lần duy nhất, người ta nghe thấy Đảng tự nhận sai lầm là hơn 50 năm trước sau khi tiến hành cải cách ruộng đất với những tổn hại nặng nề (nhưng dẫu vậy cũng chỉ nhận là sai khi thực hiện còn vẫn đúng về chủ trương!).
BBC hiện lập một chuyên trang về ông Kiệt, với những đánh giá khác nhau về ông, nhưng cũng chưa có gì nhiều nhặn trên đó. Dù sao cũng có thể tham khảo thêm.
Nhìn vào sự nghiệp của ông Võ Văn Kiệt (tổng quát về sự nghiệp của ông)
Di sản phải vượt qua (đánh giá của nhà bất đồng chính kiến Lê Quốc Quân).
Một đánh giá về ông Võ Văn Kiệt (của một nhà báo Pháp)
Bài phỏng vấn nhà lịch sử kinh tế Đặng Phong về vai trò ông Kiệt trong thời Đổi mới trên PLTP
Võ Văn Kiệt – Một trong những nhà lãnh đạo của đổi mới
Trên blog cũng có một số bài đáng chú ý.
"Anh Sáu Dân" trên blog Osin (Huy Đức).
Người chết không thích bị khen - blog Măng
Vô sỉ- blog Dong A.
Triết gia người Mỹ thế kỷ 19 Ralph Waldo Emerson từng đưa ra định nghĩa về "thành công" trong bài thơ Thành công của mình
Thành công
Cười nhiều và thường xuyên
Được những người thông minh tôn trọng
Và thiện cảm của trẻ em;
Được sự quan tâm bởi những người phê bình trung thực
Và vượt qua sự phản bội của những kẻ giả hiệu bạn bè;
Biết quý giá cái đẹp;
Và nhận ra điều tốt trong người khác;
Làm cho thế giới này tốt đẹp hơn đôi chút, đó có thể là
Một đứa trẻ mạnh khỏe, một mảnh vườn
Hay một trạng thái xã hội tốt hơn;
Để biết được rằng có ít nhất một cuộc đời
Trở nên dễ dàng hơn bởi những gì bạn sống;
Và đó là thành công.
Nếu theo định nghĩa của Emerson thì xem ra cuộc đời ông Kiệt có thể gọi là rất thành công, khi mà, như lời chia buồn của Bộ Ngoại giao Mỹ, ông đã góp phần làm cải thiện cuộc sống của hàng chục triệu người dân Việt Nam trong thời gian tại nhiệm. Nhưng nếu như ông không nhận được " sự quan tâm bởi những người phê bình trung thực" thì hẳn chưa thể gọi ông là người thành công. Tôi nghĩ ông cũng không phải là người sợ những lời phê bình trung thực, như thái độ của ông trước những lời phê bình của giới trí thức miền Nam
sau giải phóng (trong đó có câu của Nguyễn Trọng Văn: "nếu ba năm nữa không tốt hơn thì người ra đi sẽ là các anh chứ không phải là chúng tôi"). Chính vì vậy, những lời ca ngợi sáo rỗng một chiều hẳn sẽ không thể khiến ông vui.
Dù sao, tôi vẫn nghĩ có một cuộc đời như ông thì đã là thành công hết mực rồi. Ông còn nhận được sự kính trọng của giới trí thức, nghệ sĩ, doanh nhân, của các chính khách nước ngoài, và lòng quý mến, thiện cảm của rất nhiều người dân bình thường, như những gì được thể hiện nếu đọc trên các blog, forum..trong thời gian qua. Trên phương diện đó thì nói như trên blast hiện tại của Osin "Ông Kiệt là một người hạnh phúc." Có lẽ hiện giờ, ngoài ông Kiệt thì chỉ còn tướng Giáp là còn có thể gây được sự xúc động rộng rãi trong nhân dân nếu chẳng may qua đời.
No comments:
Post a Comment